Preventie
Ziekenhuizen
Beleidsontwikkeling
Werkklimaat
Patiëntaspecten
Digitalisering
Eerste lijn
langdurige zorg
Nieuws
Archief
‘Planetary health’ nu ook door de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving omarmd, maar veel politieke partijen laten het afweten
Door Johan Mackenbach. Sinds een jaar of tien heeft onder volksgezondheidsdeskundigen de...
Roeien met de riemen die we hebben? Jeugdgezondheidszorg in de komende kabinetsperiode
Door Leon Wever, voormalig directeur Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport....
Dure medicijnen – Burgerberaad is goed, maar is alleen samen met andere maatregelen effectief
Door Evert Jan van Lente, gezondheidseconoom te Berlijn. Besproken publicaties: Baltussen RMPM, LA...
“Techwijs in zorg en welzijn” – een waardevol naslagwerk van en voor beroepsonderwijs
Door Lies van Gennip, o.a. voorzitter coalitie Digivaardig in de Zorg. Inleiding Afgelopen zomer verscheen het digitale boek “Techwijs in zorg en welzijn”. Een initiatief van Marjolein den Ouden, lector Technology, Health & Care van de Saxion Hogeschool...
Van beleid naar praktijk: succesvolle implementatie van eHealth laat niets LEFT behind
Door Britt Bente, onderzoeker aan de Universiteit Twente van Legal, Ethical, Financial and Technological (LEFT)-aspecten van eHealth. Samengevat wetenschappelijk artikel: Bente BE, Beerlage-de Jong N, Verdaasdonk RM and van Gemert-Pijnen JEWC Unveiling practical...
Niet-passend palliatief medicatiebeleid blijft een zorg, zo blijkt uit voorschrijfbeleid van de huisarts
Door Hiltje de Graaf, internist-oncoloog n.p. en zorgcriticus te Leeuwarden. Besproken publicatie : Y de Man, K Hek, A van der Velden, et al, Palliatieve Zorg In Nederland: Feiten En Cijfers; Voorschrijven van medicatie door de huisarts in 2023, Nivel-rapport,...
De waarneming van zieken 1600-1750: een begin van Evidence Based Medicine
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Het begin van wetenschappelijk waarnemen bij zieken In de loop van de zestiende eeuw werden de wetenschappelijke praktijken van waarnemen, experimenteren en beschrijven van zieken voor het eerst samengevat onder de...
Sturing, regio en bekostiging van zorg in de verkiezingsprogramma’s: partijen beloven in weinig woorden enorme herstructureringen
Door Robert Mouton en Guus Schrijvers, redacteuren van de nieuwsbrief. Inleiding Wij hebben in de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen op het thema ‘sturing, regio en bekostiging’ gezocht naar de intenties op dat gebied. Dit impliceert vanzelfsprekend dat...
Er zijn drie soorten politieke partijen binnen het domein van preventie en volksgezondheid
Door Paul van der Velpen, auteur van Meer gezonde jaren voor iedereen. Deel 1 Dit artikel bestaat uit twee delen. In het eerste stuk deelt de auteur de verkiezingsprogramma’s in drie groepen in. De driedeling maakt hij op basis van passages uit veertien...
Verkiezingsprogramma’s reflecteren de urgentie van Digitale Zorg en AI maar gedeeltelijk
Door Jan Christiaan Huijsman, strategisch adviseur bij Achmea Zilveren Kruis. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel. De opgave is bekend: de zorgvraag groeit, personeel wordt steeds schaarser, de productiviteit blijft achter. Recente analyses schatten dat...
De militair geneeskundige dienst heeft ankers in Defensie en in Samenleving
Redacteuren Robert Mouton en Guus Schrijvers interviewen commandeur Jelle Bos, militair arts en directeur van de Militair Geneeskundige Dienst van de Nederlandse Defensie. Introductie In tijden van oorlog zal de krijgsmacht een groot beroep doen op de civiele, zeg...
Vele kansen voor eHealth in de geriatrische revalidatiezorg
Door Renée van der Leeuw, specialist ouderengeneeskunde, Jasmin Hamersma, orthopedisch specialist, Jeannine Jaski, specialist ouderengeneeskunde. Besproken artikel Kraaijkamp JJM, A Persoon, NH Chavannes, eHealth in geriatric rehabilitation: an international...
Uitbreiding van bestaande monitoring van cardiovasculair risico in de eerste lijn met telemonitoring: patiënten en huisartsen zijn enthousiast en risico en kosten gaan omlaag
Door Margot Rakers, Eric Hiddink en Hine van Os, onderzoekers aan het Department of Public Health and Primary Care van het Leids Universitair Medisch Centrum. Samengevat artikel: Rakers M, N van Hattem, E. Hiddink en collega's, Tailoring remote patient management to...
De Black Box in het ziekenhuis, nut bewezen maar voorwaarden ontbreken
Door Frans Hiddema, arts, voormalig algemeen directeur Oogziekenhuis Rotterdam. In juni 2024 verscheen in deze Nieuwsbrief het artikel “Nog steeds accepteren we 3 vermijdbare doden per dag in de Nederlandse ziekenhuizen: een bruut taboe”. In dit artikel staan...
Van staarsteken tot intra-oculaire kunstlens
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Inleiding De staaroperatie is met meer dan 150.000 stuks de meest uitgevoerde operatie in Nederland. Het vervangen van vertroebelde ooglenzen door intra-oculaire kunstlenzen is een relatief ongevaarlijke en kleine...
Patiënten verblijven zo’n vijf uur in de acute zorgketen: dat wordt langer als SEH’s dichtgaan
Door David Baden, SEH-arts en medisch manager cluster 3 (snijdend) van het Diakonessenhuis te Utrecht, Zeist en Doorn en voorzitter Expertgroep met spoed beschikbaar (vzvz/nictiz). Samengevatte en besproken publicatie Claassen L, Stassen PM, Boumans TJT, Barten...
Hybride zorg vergt business modeling om te komen tot een waardenpropositie
Door Lisette van Gemert-Pijnen, hoogleraar persuasive health technology, University of Twente. In dit artikel ga ik in op randvoorwaarden voor hybride zorg. “Hybride zorg, tenzij” wordt in dit artikel nader toegelicht vanuit opdrachten die verstrekt zijn door...
Sociaaleconomische gevolgen van kanker in Europa en in Nederland, erger dan gedacht
Door Wim van Harten. Inleiding Kanker is een ingrijpende ziekte, de behandeling is vaak intensief maar de overleving wordt steeds beter. Ook als de prognose minder goed is, leven mensen steeds langer met kanker. Er wordt meer bekend over medische restverschijnselen en...
Praktijkondersteuners somatiek kunnen veel meer dan patiënten met diabetes controleren
Door Jan Galesloot, tot voor kort huisarts in Rotterdam-Zuid, een van de armste wijken van Nederland. Het populaire registratie model van een huisarts consult, met als vaste onderdelen subjectief, objectief, evaluatie, plan, kortweg S.O.E.P. geheten, was in de jaren...
Transitie gehandicaptenzorg vraagt meer urgentie
Guus Schrijvers interviewt Theo van Uum, directeur Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland. In de afgelopen veertig jaar is de omvang, kwaliteit en toegang tot de gehandicaptenzorg enorm vooruitgegaan. Klopt dit beeld? "Ja ik deel dat beeld op basis van vijf...
Nederlandse Kankerregistratie is goed, maar moet beter, sneller, patiëntgerichter en meer in samenhang met andere verzamelde data
Door Hiltje de Graaf, internist-oncoloog n.p. en zorgcriticus te Leeuwarden. Dit artikel gaat over een bericht dat verscheen via de Nieuwsbrief van het integraal kankercentrum Nederland (IKNL). Het was gebaseerd op de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) ontvangen. Het...
Agressie in de zorg: een urgent en complex probleem
Door Marc Spoek, adviseur Duurzame Inzetbaarheid bij Stichting IZZ, Zorg- en welzijnsmedewerkers. Agressie tegen zorgmedewerkers is geen incident meer, maar een structureel probleem dat de hele sector raakt. Het is een probleem dat de kwaliteit van zorg, het welzijn...
Een nog maar weinig bekende ziekte: de Sint-Vitusdans oftewel de dansplaag
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. De Sint-Vitusdans, ook bekend als de chorea van Sydenham, is een ziekte waar we vandaag weinig meer van horen. Nu staat het bekend als acute reuma of chorea minor, voorkomend bij kinderen. Tegenover de chorea minor...
Stel vaststelling AZWA uit tot na de verkiezingen
Door Robert Mouton en Guus Schrijvers, redacteuren van de nieuwsbrief. Voordat we een hele riedel gaan geven aan inhoudelijke beleidsvoornemens die dusdanig uitgekauwd en zorgvuldig geformuleerd zijn dat niemand het er mee oneens kan zijn, vragen we aandacht voor de...
Voeg Samenhangende Preventie Strategie en AZWA samen
Door Paul van der Velpen, auteur van Meer gezonde jaren voor iedereen. Besproken nieuwe beleidsnota: Ministerie van VWS, Samenhangende Preventie Strategie, juni 2025, 59 pagina’s, waarvan twaalf over preventie-principes en 47 over zeven onderscheiden omgevingen...
Wachttijden in de GGZ zijn terug te dringen door een veelzijdige benadering
Door Elsbeth de Ruijter en Jos Brinkmann, leden van de Raad van Bestuur van GGZ Noord Holland-Noord. Besproken rapporten Jenny Boumans J, H Kroon en B van der Hoek, GGZ uit de knel, Trimbos, 2023 Jasper Nuijen J, J Boumans en collega’s, Regionale...
Integrale zorg en domein overstijgende bekostiging: verhaal en pleidooi van Rivas
Door Mariëlle Bartholomeus, bestuurder Rivas Zorggroep. Als bestuurder van Rivas Zorggroep zie ik dagelijks hoe integrale, domein overstijgende zorg het verschil maakt voor onze patiënten, cliënten en bewoners én de zorg in onze regio. De geschiedenis van Rivas...
De opkomst van de zorgketen in Friesland
Door Guus Schrijvers en Robert Mouton, redacteuren van de nieuwsbrief. In Friesland ontstaan fusies en samenwerkingsverbanden over de traditionele domeinen heen. De redactie van de Nieuwsbrief Zorg & Innovatie vroeg aan sleutelpersonen van fusiepartners om een...
Engelse ZBC’s tekenen apart integraal zorgakkoord met regering en NHS
Door Guus Schrijvers, redacteur. Besproken documenten: DHSS, Reform of elective care, Londen, January 2025 DHSS, Elective recovery: a partnership agreement between the NHS and the independent Sector, Londen, January 2025. Inleiding Net als in Nederland bestaan...
Prof. dr. Agnes Kant: Een waakzaam oog op bijwerkingen van geneesmiddelen is meer dan ooit nodig
Door Pieter Vos. Bespreking van de oratie van Agnes Kant: ‘Bijwerkingen zijn geen bijzaak’ Op 25 april van dit jaar sprak de bijzonder hoogleraar Innovatie van farmacovigilantie aan de Universiteit Leiden, prof. dr. Agnes Kant, haar oratie uit....
Bernardino Ramazinni (1633-1714), grondlegger van de kennis der beroepsziekten
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Kennis over beroepsziekten vanaf de negentiende eeuw We zijn tegenwoordig vertrouwd met beroepsziekten zoals RSI, burn-out, lawaaislechthorendheid, contacteczeem, het carpaal tunnelsyndroom en acute lage rugpijn. Het...
AZWA stelt in 2025 twee andere doelen dan het Integraal Zorgakkoord in 2022 (deel 1)
Door Guus Schrijvers en Robert Mouton, redacteuren van de nieuwsbrief. Besproken rapport: Aanvullend Zorg en Welzijn Akkoord, 3 juli 2025 Inleiding Het eerste doel van het AZWA is om tot en met 2028 het stijgende arbeidsmarkttekort met 100.000 personen lager uit te...
AZWA stelt in 2025 twee andere doelen dan het Integraal Zorgakkoord in 2022 (deel 2)
Door Robert Mouton en Guus Schrijvers, redacteuren van de nieuwsbrief. Deel 1 van twee editorials somde de dertig voorstellen op, die veldpartijen en Team Overheid presenteren in het Aanvullende Zorg- en WelzijnsAkkoord (AZWA). Die staan vermeld in de hoofdstukken 1...
Een transitie is nodig van zorg aan kwetsbare ouderen naar preventie van kwetsbaarheid
Door Guus Schrijvers, redacteur. Besproken proefschrift: N.Kleinenberg, From frailty and care to vitality and preparedness in older age: the new public health challenge, Groningen, 28 mei 2025. Introductie De bevolking veroudert, een ontwikkeling die wereldwijd...
Wat vragen mensen, die ongeneeslijk ziek zijn
Door Hiltje de Graaf, internist-oncoloog n.p. en zorgcriticus te Leeuwarden. Besproken rapport: Informatiebehoefte palliatieve zorg of laatste levensfase, Rapport van Patiëntenfederatie Nederland (PN) en Nationaal Programma Palliatieve Zorg II (NPPZ II), april 2025...
Zijn (Oost-)Groningers en (Oost-)Drenten zo ongezond? En delen zij dit lot met mensen uit Salland en Twente, delen van Midden- en Noord-Limburg en het zuiden van Zuid-Holland?
Door Erik Buskens, Hoogleraar Population Health Management UMC Groningen en Rijksuniversiteit Groningen alsmede Scientific director Aletta Jacobs School of Public Health. Besproken rapporten Kompas in Zorg & BS Health Consultancy, Factsheet ziekenhuisopnamen en...
Wat Nederland kan leren van preventieve jeugdinterventies in vier andere Europese landen
Door Karin Boode, strategisch adviseur jeugd bij GGDGHOR Nederland. Besproken document: Improving reach and access to health promotion and preventive services for vulnerable children and adolescents: Experiences from five European countries – Policy Brief 67,...
Wachten op duurzaamheidsbeleid? Nee, zelf de koers bepalen!
Door Myrthe Ekelmans, beleidsmedewerker Waarborgfonds voor de Zorgsector. Minder regels, meer ruimte voor groei – dat is de inzet van het Europese parlement bij het Omnibus-pakket, dat de EU in april uitbracht. Dit is een vereenvoudigingspakket, met als...
Besnijdenis van het mannelijk lid door de eeuwen heen: medisch geen nut en toch vaak aanwezig
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Een mogelijke oorzaak voor besnijdenis Een van de oudste operatieve ingrepen, naast aderlaten, is het besnijden van de voorhuid van het mannelijk lid. In 2020 was mondiaal ±30% van de mannen, ±750 miljoen personen,...
Toekomstvisie 2035 Huisartsenzorg: wat ontbreekt, is aandacht voor personeelstekorten
Door Dianne Jaspers, huisarts en chief medical officer van Digidok. Besproken beleidsdocument Visie Huisartsenzorg 2035 Gezamenlijk vernieuwen met de kracht van de kernwaarden, een gezamenlijk initiatief van NHG, LHV en Ineen, maart 2025 ...
Inspectie let op nieuwe verantwoordelijkheden bij inzet zorgtechnologie
Door Johan Krijgsman, coördinerend specialistisch inspecteur eHealth en programmamanager toezicht op digitale zorg bij de IGJ. ‘Verantwoord gebruik’ van technologie in de zorg is geen automatisme. Onlangs sneden onderzoekers van het Amsterdam UMC een thema aan waarbij...
Waarschuwing: Kwaliteitsverbetering kan gezondheidsverschillen vergroten
Door Guus Schrijvers, redacteur. Samengevat artikel: Johnson LL, G Wong, I Kuhn et al, A realist review of how, why, for whom and in which contexts quality improvement in healthcare impacts inequalities, BMJ Qual Saf, 2024 Kwaliteitsverbeteringsprojecten, hierna te...
Bevolkingsonderzoek: complexe materie, eenvoudig uitgelegd
Door Sandra van Dijk, afdelingshoofd Bevolkingsonderzoeken naar kanker, RIVM. In Nederland worden door de overheid drie bevolkingsonderzoeken naar kanker aangeboden: borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker. Bevolkingsonderzoeken zijn per definitie...
Van verzorgingshuis oude stijl naar geclusterd wonen met welzijn en zorg op maat – alle hens aan dek!
Door Noud Engelen, lid van de Raad van Ouderen en voorzitter van de werkgroep die het advies heeft voorbereid. Samengevat advies: Van verzorgingshuis naar geclusterd wonen, RvO-advies, juni 2025 Aanleiding De Raad van Ouderen (RvO) is door de minister van VWS...
IJsselland Ziekenhuis behaalt goud met de Milieuthermometer Zorg
Door Hans Bouts, Facilitair manager IJsselland Ziekenhuis (Capelle aan den IJssel). Sinds 2018 werkt het IJsselland Ziekenhuis actief aan verduurzaming. Na eerdere certificering op brons en zilver, ontving het ziekenhuis in 2025 het gouden certificaat van de...
Slimme inhalatoren voor Astmapatiënten zijn effectief en besparen kosten
Door Guus Schrijvers, redacteur. Besproken dissertatie: S.J. van de Hei, The digital revolution in asthma care: unlocking the potential of smart inhalers PhD-thesis, Groningen University, December 2024 Geavanceerde inhalatoren met software zijn te verbinden...
The royal touch of het genezen van koningszeer
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Scrofula of koningszeer In het Historische feitje uit de vorige Nieuwsbrief Zorg en Innovatie konden we lezen hoe een schimmel als plaag van de goden pijnlijke en onfraaie baardschurft veroorzaakte. Een andere hals...
Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg bepleit zware Staatscommissie
Door Guus Schrijvers en Robert Mouton, redacteuren van de nieuwsbrief. Besproken beleidsstuk: Samen voor kwaliteit van bestaan, Hoofdlijnenakkoord ouderenzorg (HLO), Kamerbrief van 3 juni 2025. Op 3 juni, een paar uur voordat ze aftrad, stuurde Staatssecretaris...
Kosten monopolie-geneesmiddelen kunnen omlaag door toepassing kostprijs-plusmodel en tal van andere opties
Door Evert Jan van Lente, gezondheidseconoom te Berlijn. Besproken document: Van patent tot concurrentie. Nederlandse Zorg Autoriteit, april 2025, Utrecht. In april 2025 publiceerde de NZa een onderzoek naar prijsontwikkelingen van dure geneesmiddelen voor en na het...
Helft van de zorgprofessionals: wij passen de informatie die wij geven niet aan voor mensen met beperkte gezondheids vaardigheden
Door Guus Schrijvers, redacteur. Besproken rapport: Rademakers J en M Heijmans, Gezondheidsvaardigheden in Nederland, Nivel, Utrecht, 2024, 46 pagina's Achtergrond van het besproken rapport In 2014 publiceerde Rademakers de overzichtsstudie Gezondheidsvaardigheden:...
Eerste Hulp bij Onderbezetting werkt uitstekend in Belgisch ziekenhuis
Guus Schrijvers interviewt app-makers Geert Moechars en Jan Bert Willems. Inleiding In Hasselt, zestig kilometer ten zuiden van Eindhoven, staat het Jessa Ziekenhuis. Het kent drie campi: Virga Jesse, Salvator en St.-Ursula in het naburige Herk-de-Stad. De instelling...
Openbare Geestelijke Gezondheidszorg kan en moet beter
Door Paul van der Velpen, auteur van Meer gezonde jaren voor iedereen en oud-directeur van onder meer de GGD Amsterdam. Besproken document en debat: Parlementaire verkenning Verward/onbegrepen gedrag en veiligheid. Dit eindrapport is besproken in een plenair debat in...
Op zoek naar een nieuwe grondslag voor publieke gezondheid
Door Pieter Vos. Besproken oratie: Mierau J, The Value of Health, University of Groningen, 2025 Op 4 april 2025 sprak Jochen Mierau, hoogleraar Economie van de Volksgezondheid in Groningen zijn inaugurele rede uit. De waarde van gezondheid ligt voor Mierau in...
Baardschurft of: over de bijzondere behandeling van een schimmelinfectie in de baardstreek
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Een probleem bij het bezoek aan een kapper Het beroep van kapper had aan het begin van de twintigste eeuw voor- en nadelen. Naast het café was de kapperszaak dé sociale ontmoetingsplek en klanten klaagden weinig over...
Macrobudget voor de zorg voor 2030 -2040 is prognose; deze moet taakstellend worden
Door Guus Schrijvers en Robert Mouton, redacteuren. De Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) biedt een overzicht van de kostenontwikkeling bij extrapolatie van de trend over de afgelopen jaren en een andere variant die alleen rekening houdt met de demografische...
Eén wet voor het PGB, interview met Aline Molenaar, vertrekkend directeur Per Saldo
Door Robert Mouton en Guus Schrijvers, redacteuren. Ter gelegenheid van het afscheid op 19 juni van Aline Molenaar, vertrekkend directeur bij Per Saldo, sinds 1995 dé landelijke vereniging van mensen met een Persoonsgebonden Budget (pgb), gaf zij een interview aan de...
Tijd voor een nationale obesitas strategie
Door Karen Freijer. Een groeiende groep gezondheidseconomen roept op tot een Nationale Obesitas Strategie. Het loont in termen van gezondheid, in termen van gezonde levensjaren, in termen van welbevinden en last but not least in termen van kosten en opbrengsten...
Uitstekend leerboek verschenen over passende zorg
Door Guus Schrijvers, redacteur. Besproken boek: Tijn Kool, Hoe krijgen we onze zorg passend? Tijd voor een nieuwe kijk op gezondheid en ziekte, BSL media and learning, Houten, 2024, 139 pagina’s, Prijs: EUR 24,95. “IK hoop dat iedere zorgverlener (…) dankzij dit boek...
Een investeringsmodel preventie, gaat dat werken?
Door Paul van der Velpen. Staatssecretaris Karremans heeft aangekondigd dat hij komt met een investeringsmodel preventie. Doel is om de financiële opbrengsten van preventie te gebruiken voor preventie. Hij heeft een adviescommissie in het leven geroepen die tot taak...
CombiConsult draagt bij aan veilig en effectief medicijngebruik , een recensie
Door Guus Schrijvers, redacteur. Besproken proefschrift: Meijvis V.A.M., The CombiConsultation Patient-centred pharmaceutical care by interprofessional collaboration, PhD thesis Utrecht University, 2024 Het CombiConsult van apotheker en huisartsen ontdekt tijdig tal...
Tabak als geneesmiddel
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Drank en tabak met heilzame effecten Evenals drank werd tabak in de loop van de geschiedenis niet alleen als genots-, maar ook als geneesmiddel beschouwd. Nicotine is een vluchtig, kleurloos, olieachtig en giftig...
KNELPUNTEN IN DE ZORG IN DE JAREN 20, een recensie
Door Joba van den Berg. Hier treft u de integrale tekst aan die als recensie is uitgesproken door Joba van den Berg bij de ontvangst van het eerste exemplaar van het boek “Knelpunten in de Zorg in de jaren ‘20” bij het gelijkluidende symposium op 23 mei. Het...
Gevraagd: Visie 2030 -2040 op gezondheid en zorg
Door Guus Schrijvers en Robert Mouton, redacteuren. Dezer dagen komt Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) naar buiten. Als dit akkoord is afgerond in 2029 zijn de jaren twintig voorbij. Daarin verschoof de aandacht van marktwerking naar samenwerking,...
Het kan anders in de GGZ: oplossingsrichtingen voor de vastgelopen mentale gezondheidszorg
Door Marijke van Putten – psychiater en oud-bestuurder GGZ Noord-Holland-Noord. Een systeem op drift De Nederlandse geestelijke gezondheidszorg (GGZ) kraakt in haar voegen. Wachttijden rijzen de pan uit. Professionals lopen op hun tandvlees. Juist de mensen met...
Palliatieve Zorg blijft ingewikkeld, zeker in tijden van schaarste
Door Hiltje de Graaf, internist-oncoloog n.p. en zorgcriticus te Leeuwarden. Duiding en reactie op de tussentijdse rapportage van het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II (NPPZII) dat 17 december 2024 verscheen. Dit artikel belicht de rapportage over de voortgang...
Een integrale aanpak voor multimorbiditeit, van versnippering naar samenhang
Door Barbara van Munster, Annemarie van Leeuwen en Esther Cornegé-Blokland. Steeds meer aandacht gaat uit naar het verbeteren van de zorg voor patiënten met multimorbiditeit in het ziekenhuis. In een recente bijdrage in de Nieuwsbrief Zorg en Innovatie wordt...
Vaccinatiedrang: ja dat kan wettelijk, maar let op de proportionaliteit
Door Guus Schrijvers, redacteur. Samengevat proefschrift : Simons R.C., Vaccinatie tussen vrijheid en dwang: Beschouwingen over verantwoorde regulering van vaccinatie, dissertatie, Universiteit van Amsterdam, mei 2025. In dit proefschrift staan de juridische...
Het Belgische doktersbriefke, hoe twee buurlanden van elkaar kunnen verschillen
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Belgische gezondheidszorg, de Nederlandse zorg en de vrije markt In de geschiedenis van de Belgische ziektekosten-, ongevallen- en ziekengeldverzekering loopt een rode draad, die wij in Nederland nooit echt hebben...
Zeven knelpunten nu en hoe verder
Door Guus Schrijvers en Robert Mouton. Dit artikel bevat het afsluitende hoofdstuk 23 van het boek “Knelpunten in de zorg in de jaren ‘20” van onze hand. De boekpresentatie vindt plaats met een symposium op 23 mei 2025. Wil je het hele boek lezen en niet alleen dit...
De waarde van preventie. L’histoire se répète, encore et encore
Door Erik Buskens. Een kritiek op o.a. het CPB rapport “Economisch perspectief op gezondheid en preventie” ‘Lies, damned lies and incomplete models’ 1 De discussie lijkt al zo oud als de weg naar Rome. Dat wil zeggen, we zijn allemaal mensen en rekenen, hopen, bouwen...
ACM stelt: VWS aan zet met wettelijke openheid van zorg-ICT-systemen
Door Jan Christiaan Huijsman, strategisch adviseur bij Achmea Zilveren Kruis. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel Samenvatting: VWS zou met artikel 1.5 van de Wegiz nú het initiatief moeten nemen voor een gefaseerde verplichting tot openheid van...
Leidinggevende zorgprofessionals: zet de eigen medewerkers in hun kracht, maar niet als er crisis is
Door Guus Schrijvers, redacteur. Besproken dissertatie: Roekel, H van, Working on Well-being Using Empowerment and Behavioral Insights as Leadership Approaches to Improve the Well-being of Healthcare Employees, PhD thesis, Utrecht University, 2024 Achtergrond van de...
Santeon onderzoekt hoe geneesmiddelen echt uitpakken bij patiënten
Door Ewoudt van de Garde, Saskia Houterman en Corina van den Hurk. Geneesmiddelen die veelbelovend zijn in klinische studies, blijken in praktijk vaak minder effectief. Die kloof – de efficacy-effectiveness gap – geeft aan waarom het belangrijk is om ook na toelating...
47 Strategieën gebruikt op IC’s bij hoge werkdruk: vele zijn ook elders in de zorg bruikbaar
Door Guus Schrijvers, redacteur en Jan Willem Fijen, internist/intensivist in het Diakonessenhuis Utrecht. Samengevat artikel: Page B, et al. Strategies for adapting under pressure: an interview study in intensive care units. BMJ Qual Saf 2025;34:81–91. Inleiding...
Wordt het beperken van alcoholreclame een hot topic van dit kabinet?
Door Ir. Wim van Dalen, directeur Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP. Gaat staatssecretaris Vincent Karremans in het kader van zijn preventiebeleid de alcoholreclame die kinderen en jongeren bereikt beperken? Zelf heeft hij aangegeven dat voornemens te zijn....
Bewegen is gezond: de geschiedenis van de schoolgymnastiek
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Bewegen is gezond als beginnend idee Het idee dat bewegen gezond was, won in de negentiende eeuw op diverse terreinen aan invloed zoals in het onderwijs, de geneeskunde en de gezondheidsleer of hygiëne. Vanaf 1814 werden...
Verantwoord gebruik van digitale zorgtechnologie: Zes dimensies van morele verantwoordelijkheid
Door E. Meier, T. Rigter, M. P. Schijven, M. van den Hoven en M. A. R. Bak, allen werkzaam in het Amsterdam UMC en bij het onderzoeksinstituut Amsterdam Public Health (Digital Health & Personalized Medicine)...
Zorgtransitie kost tijd: Oplossingsrichtingen die versnellen (deel 2 van een serie van 2)
Door Daan Rooijmans. Het eerste deel van dit tweeluik tracht de trager dan verwachte en benodigde resultaten van IZA, WOZO en GALA te verklaren. Dit tweede deel bevat voorstellen om de transitie te versnellen, maar zonder een stelsel- of andere grote wetswijzigingen....
De buitenlandse zaken van langdurige zorg
Door Henk Nies, emeritus-hoogleraar Organisatie en beleid van zorg aan de Vrije Universiteit Amsterdam. 2022: lancering Care Strategy door de Europese Commissie Het valt misschien niet zo op, maar sinds 2022 kent langdurige zorg ook een vorm van buitenlandse zaken. In...
Lea den Broeder (RIVM): lange termijn gezondheidsbeleid is noodzakelijk
Interview door Robert Mouton en Guus Schrijvers, redacteuren van de Nieuwsbrief Zorg & Innovatie. Inleiding Eind 2024 verscheen de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024 (VTV 2024). Sinds de jaren ’90 verschijnt deze verkenning regelmatig om een beeld te...
Maak digitale zorg voor iedereen toegankelijk
Door Claartje Sadée, Thijs Hardick en Wouter Bolier, beleidsmedewerkers digitale toegankelijkheid bij Ieder(in). Digitale patiëntendossiers, online doktersafspraken en slimme apparaten die je gezondheid volgen: digitalisering in de zorg heeft een grote vlucht genomen....
Maak lokale aanpassingen van richtlijnen beter mogelijk
Door Guus Schrijvers, redacteur. Besproken proefschrift E.T.A. de Kok, Deviating in white: Rebel nurse leadership in the nursing practice, Universiteit Utrecht, 2024 Deze samenvatting gaat in op de resultaten van de deelstudies in het proefschrift. Verantwoording...
Chronische zorg dichter bij huis, trends en vraagtekens
Door Henk Schers, hoogleraar regionale netwerkvorming vanuit de huisartsgeneeskunde (Radboudumc). Enorme aantallen Het Nivel heeft, mede op verzoek van VWS en het Zorginstituut, onderzoek gedaan naar de patiëntenstromen voor chronische aandoeningen. Dat was...
Zwangerschapstesten door de eeuwen heen
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Het is als vrouw tegenwoordig vrij eenvoudig om erachter te komen of je (al dan niet gewenst) zwanger bent. De behoefte om dat te weten, is vermoedelijk van alle tijden geweest om te bevestigen wat de zwangere vrouw al...
Concentratie oncologische en vaatchirurgie staat niet op zichzelf
Door Robert Mouton en Guus Schrijvers, redacteuren van de Nieuwsbrief. Over de concentratie van oncologische en vaatchirurgie is veel te doen geweest. De normen die bepalen hoeveel ingrepen er tenminste in een ziekenhuis hiervan plaatsvinden zijn intussen vastgesteld....
De lange en hobbelige weg naar integrale en persoonsgerichte dementiezorg in alle regio’s van Nederland
Door Robbert Huijsman, hoogleraar Innovatie & Implementatie in Dementiezorg te Rotterdam. Dementie in Nederland: een groeiend probleem Dementie is een complexe en progressieve aandoening in allerlei varianten (meer dan 50!) met elk eigen kenmerken en gevolgen....
Meer patiënten en duurdere behandelingen, de kosten van kankerbehandeling stijgen maar door
Door Wim van Harten, em. hoogleraar Kwaliteitsmanagement en Zorgtechnologie Universiteit Twente. Kankerzorg groeit van 2022 tot 2050 van 4,7 naar 12,8 miljard euro Het aantal kankerpatiënten is de afgelopen jaren met enkele procenten per jaar gestegen. De kosten van...
Zorgtransitie kost tijd, maar moet sneller. Deel 1 van een serie van twee
Door Daan Rooijmans. Onheilspellende cijfers Pas na de Covid-pandemie daalde het besef in, dat de lange toegangs- en wachttijden niet vanzelf weer zouden verdwijnen. Zeker niet met de dubbele vergrijzing in het vooruitzicht en de toenemende personeelskrapte. De...
Er komt een nieuwe preventiestrategie: deze vijf ingrediënten moeten erin zitten om effectief te zijn
Door Paul van der Velpen, auteur van Meer gezonde jaren voor iedereen. Staatssecretaris Karremans (jeugd, preventie en sport) komt binnen enkele maanden met een “samenhangende effectieve preventiestrategie”. Prima, maar initiatieven om preventie te versterken zijn de...
Werken in de zorg is in 2024 gezonder dan in 2022
Door Irene van der Fels, auteur van de Monitor Gezond werken in de zorg 2024 van het IZZ. Eind 2024 verscheen de Monitor Gezond werken in de zorg 2024. Sinds 2018 publiceert het IZZ jaarlijks zo’n overzicht. De redactie las het rapport en verzocht de auteur om een...
Zwangerschap in de zeventiende eeuw
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Inleiding In de zeventiende eeuw schreef de Dordrechtse arts Johan van Beverwijck (1594-1647) de Schat der gesondheyt, verçiert met Hystoryen, Kopere Platen; alsoock met Verssen van Heer Jacob Cats, Ridder,...
Oudere patiënten van huisarts omarmen digitale zorg
Door Dianne Jaspers, huisarts. Besproken vragenlijstonderzoek: Patiënteninzichten naar digitale mogelijkheden in de huisartsenpraktijk, Uitgebracht door Patiëntenfederatie Nederland en uitgevoerd door Vliegwiel, november 2024. Inleiding De Patiënten...
Elk ziekenhuis een leefstijlloket? Vanzelfsprekend, maar dat past nog niet in het stelsel
Door Paul van der Velpen, oud-directeur van de GGD Amsterdam en auteur van het op 4 oktober verschenen boek Meer gezonde jaren voor iedereen. We verwachten van artsen in het ziekenhuis dat zij niet alleen behandelen, maar ook met respect aandacht besteden aan...
Bij het oplossen van medicijntekorten zijn landelijke partijen aan zet
Door Rob Essink, apotheker MPH en Anke Lambooij, apotheker, beide werkzaam bij het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Ruim 4,5 miljoen Nederlanders zijn in 2024 geraakt door een medicijntekort (KNMP, 2025). Dit is één op de vier Nederlanders. Met...
Innovatief prostaatkanker-dashboard helpt patiënt en arts bij behandelkeuze
Door Dorien Haverkort, radiotherapeut-oncoloog in Radiotherapiegroep en Carl Wijburg, uroloog in Rijnstate In de nieuwsbrief van september 2024 schreef internist-oncoloog Hiltje de Graaf een artikel over samen beslissen van dokter en patiënt. Hierin blikt zij terug...
Meer aandacht nodig voor respectvolle geboortezorg
Door Marit van der Pijl, die hieronder haar proefschrift samenvat. Besproken proefschrift: MSG van der Pijl, Learning from childbirth experiences: The importance of respectful care and consent during labour and birth, PhD Thesis, Vrije Universiteit Amsterdam,...
Verplegings wetenschap: essentiële factor voor de gezondheidszorg
Door Denise Temmink, Janneke van Vliet en Lisette Schoonhoven. Inleiding Dat de Nederlandse zorg anders, efficiënter en persoonsgerichter moet worden is al decennialang onderwerp van gesprek. Gestuurd door landelijke maatschappelijke, sociale en culturele...
Betrek naasten van kankerpatiënten, want zij zijn ‘mee-patiënt’
Door Hiltje de Graaf, internist-oncoloog n.p. en zorgcriticus te Leeuwarden. Besproken artikel: van Son D, Versluis MAJ, van de Poll-Franse LV, Raijmakers NJH. Kwaliteit van zorg en leven bij patiënten met uitgezaaide kanker en hun naasten Ned Tijdschr Geneeskd. 16...
Waarneming van zieken 1600-1750
Door Karel-Peter Companje, medisch historicus. Medisch observeren als wetenschappelijke methode In de loop van de zestiende eeuw werden wetenschappelijke praktijken van waarnemen, experimenteren en beschrijven voor het eerst samengevat onder de term...
Maatschappelijk ondernemen vergt kennis van context, analyse en een balanceeract van zorgaanbieders
Door Robert Mouton. Dit artikel biedt tien samenhangende inzichten voor de zorgaanbieder die zich zelfstandig maar ook in samenwerking met anderen richt op doelgroep(en). Zorgaanbieders zijn per definitie maatschappelijk georiënteerd. Het is voor hen dat juist het...
Evaluaties van eerdere beleidsplannen leren: Belooft de ggz te veel voor 2035?
Door Elsbeth de Ruijter en Jos Brinkmann, raad van bestuur GGZ Noord Holland Noord. Besproken beleidsdocument: Perspectief op een mentaal gezonder 2035, geschreven door vertegenwoordigers van cliënten & naasten (MIND), psychiaters (NVvP), psychologen (NIP) en...
AYA-kankerzorg in Nederland en België
Meer aandacht nodig voor preventie en voor zorg tijdens en na de periode dat adolescenten en jongvolwassenen kankerbehandeling ondergingen. Door Hiltje de Graaf, internist-oncoloog n.p. en zorgcriticus te Leeuwarden. Dit artikel gaat over het onder de aandacht brengen...
Tweederde van de wijkverpleging in Nederland versterkt zorgzame buurten: een goed plan
Guus Schrijvers interviewt Jos de Blok, eigenaar van Buurtzorg. Besproken Transformatieplan: De buurt als ecosysteem voor maatschappelijke gezondheidszorg, Wijkverpleging Alliantie, 2024. Door Guus Schrijvers, redacteur Om de zorg toegankelijk te houden is het van...