Door Robert Mouton en Guus Schrijvers, hoofdredacteur en redacteur van de Nieuwsbrief Zorg & Innovatie.

Het is een roeping…..

Niets is zo fijn als het dagelijks praktiseren in je eigen waardenpatroon: op je eigen wijze, naar je eigen maatstaven en je eigen beroepsethiek te kunnen werken volgens een hoger principe van “goeddoen”. Bijdragen aan de gezondheid van de ander en voor de volksgezondheid van ons allen. Vele metaforen, sprookjes en andere verhalen zijn hiervan doordrongen, velen houden dit vaak vol ondanks tegenslagen, tegenwerking en bureaucratische obstakels. Gelukkig maar. Wat niet gelukkig maakt, is dat ondanks een goede toestroom, een groot aantal medewerkers, vroeg of laat in hun carrière, het niet meer zien zitten.

…met een harde grens

Dit is lastig. Is er tegenwerking? Is het werk te zwaar? Is er te weinig teamwork? Is er te weinig waardering? Van wie dan? Is er te weinig waardering in loon? Is het elders beter? Is er te weinig oog voor de inspanning? Ziekte? Dit is voer voor HR-specialisten, maar één ding is wel zeker: de “roeping” heeft een grens, een harde grens. Zo hard dat een jaarlijkse monitor van risicofactoren op zijn plaats is voor individuele medewerkers, een team of voor een hele organisatie. .

Kerstmis en de gebiedende wijs

We zouden deze blog verder kunnen wijden aan de bovenstaande tegenstelling. We zouden kunnen eindigen met de oproep dat de zorg moet bijdragen aan het hoogste goed: gezondheid. Dat barmhartigheid moet worden omarmd. Dat iedereen in en rond de zorg veel moed en wijsheid moet worden toegewenst om in de huidige en toekomstige arbeidskrapte zich toch maximaal in te zetten voor de medemens. Maar in een tijd dat iedereen al tot aan of over de rand vol zit met plichtsbesef aan de ene kant en de waarderingskwestie aan de andere kant vinden we het niet op zijn plaats om met kerstmis in de gebiedende wijs te spreken. Wel willen we aandacht geven aan het volgende.

De redders in nood

Met de schaarstecrisis waarin de Nederlandse gezondheidszorg verkeert (zie onze editorials van 2 december en 16 december ) ontstaat een ander fenomeen. Varend op het hierboven aangestipte principe van goeddoen permitteren beleidsmakers zich om uitspraken te doen en concepten te introduceren die allen gedijen in het referentiekader van schaarste. Oude en nieuwe begrippen struikelen over elkaar heen: effectiviteit, evidence based, verkeerde prikkels, regio en regie, etc. Ondertussen wordt de daadwerkelijke praktijk daar niet of nauwelijks beter van, groeit de tegenstelling tussen roeping en waardering door en wordt door de introductie en veelvuldig gebruik van het jargon een discours gevormd waar “iedereen” in beleidsland maar in gelooft: de ministers, de koepels, de ZBO’s, sommige wetenschappers: allen omarmen op dezelfde manier het gevecht met de schaarste.. Harde getallen en harde doelen? Wij hebben ze niet gezien. Helpt het? Ongetwijfeld, maar in hoeverre? Wat zijn de neveneffecten? Zijn er experimenten?

Barmhartigheid

Hier willen wij pleiten voor nederigheid, voor de aandacht aan de werkvloer en de professional, maar bovenal voor aandacht aan de patiënt. Natuurlijk, ook “de patiënt” in generieke zin, maar in eerste instantie aan het individu. En dat geldt ook voor aandacht voor de professional als individueel persoon. Deze kan vanuit eigen overtuiging niet alleen acteren volgens een principe van goeddoen, maar zich ook met alle kennis en gepaste emotie aan zijn relatie en opdracht kwijten. Als dat gepaard gaat met én barmhartigheid én met meer afstandelijke professionaliteit en analytische blik, dan is dat prima. En laten we blijvend bedenken dat de beleidsmakers er zijn om jullie te dienen en niet andersom. Het is aan hen om waardering uit de maatschappij te vertalen in prettige werkcondities.

Kerstwens

De bijdragen aan deze kerstspecial zijn gefocust op praktijkvoorbeelden van barmhartigheid en professionaliteit in en rond de zorg. Ook zijn twee artikelen opgenomen over mogelijkheden op nationaal niveau om waardering uit te spreken over het hoogste goed: gezondheid en zeggenschap over de zorg meer in handen te leggen van burgers. Wij hopen dat alle artikelen leiden tot nieuwe inspiratie.

De individuele lezer wensen wij een goed en passend kerstfeest en een gelukkig nieuwjaar.