Door Pim Valentijn, managing director Essenburgh.
Samenwerking in de ouderenzorg is van essentieel belang om de beste zorg en ondersteuning te bieden aan kwetsbare ouderen. Om deze samenwerking te bevorderen en te evalueren, is het Rainbow Model of Integrated Care Measurement Tool (RMIC-MT) ontwikkeld – ook bekend als de ZorgNetwerkMonitor. In dit artikel wordt de ontwikkeling van dit meetinstrument uiteengezet en wordt toegelicht hoe het instrument kan worden gebruikt om de samenwerking in de ouderenzorg te verbeteren.
Het Regenboogmodel
Het Regenboogmodel voor integrale zorg – ontwikkeld door Dr. Pim Valentijn – heeft als doel om gecoördineerde en persoonsgerichte zorg te bieden aan patiënten met een complexe zorgvraag, zoals kwetsbare ouderen. Het model is ontwikkeld in reactie op de toenemende behoefte aan een meer gecoördineerde manier van samenwerken in zorgnetwerken, om op die manier de gezondheid en het welzijn van patiënten te verbeteren.
In het Regenboogmodel staat de behoefte van de patiënt(engroep) centraal. De zorgverleners stemmen hun samenwerking hierop af, zodat er persoonsgerichte zorg wordt geleverd. Dit betekent dat in het model de behoeften en mogelijkheden van de patiënt centraal staan, en niet alleen de ziekte of aandoening.
Multidisciplinaire aanpak
Het Regenboogmodel kenmerkt zich door een multidisciplinaire, geïntegreerde en gecoördineerde aanpak. Professionals uit verschillende disciplines werken op verschillende niveaus samen om de best mogelijke zorg te bieden aan de patiënt. Het model is gebaseerd op vier principes: persoonsgerichte zorg, gecoördineerde zorg, samenwerking en geïntegreerde zorg.
Het Regenboogmodel is opgebouwd uit vier domeinen: patiëntbehoeften, samenwerking, randvoorwaarden en resultaat. Het model beschrijft hoe een gecoördineerde aanpak van zorgverlening binnen een netwerk leidt tot verbeterde gezondheidsuitkomsten en kwaliteit van zorg voor patiënten en een reductie van de zorgkosten.
Ontwikkeling van de RMIC-MT
In 2013 is het Regenboogmodel ontwikkeld, waarna in 2014 is gestart met de validatie van het model. Hiervoor is in 2015 de eerste versie van de Rainbow Model of Integrated Care Measurement Tool (RMIC-MT) ontwikkeld: een gestandaardiseerde manier om de integratie van zorg te meten en te evalueren. De RMIC-MT werd ontworpen om de principes van het Regenboogmodel te integreren en de implementatie van geïntegreerde zorg in de praktijk te bevorderen. De RMIC-MT bestaat uit een vragenlijst van 36 items. Vanaf 2016 zijn er diverse internationale validatiestudies gestart met als doel het betrouwbaar en valide meten van integratie van zorg in de praktijk. In 2017 werd de doorontwikkelde versie van de RMIC-MT voor patiënt en zorgverleners gevalideerd in 24 landen, en werden er verschillende evaluatiestudies uitgevoerd. De resultaten van deze studies hebben de validiteit en betrouwbaarheid van de RMIC-MT bevestigd. In de afgelopen jaren zijn er verschillende versies gevalideerd voor bijvoorbeeld chronisch nierfalen, Parkinson, chronische zorg, eerstelijnszorg en transmurale zorg. Meer informatie over de methode en de uitkomsten van de validatie van de RMIC-MT voor kwetsbare ouderen in Nederland is te vinden in de publicatie Construct Validation of the Rainbow Model of Integrated Care Measurement Tool in Dutch Primary Care for Older Adults
Toepassingen van de RMIC-MT
De RMIC-MT kan worden gebruikt door verschillende belanghebbenden in de gezondheidszorg, waaronder zorgverleners, zorgmanagers en beleidsmakers. Het biedt een gestandaardiseerde manier om de integratie van zorg te meten en te evalueren, en om te beoordelen in welke mate de principes van het Regenboogmodel worden toegepast in de praktijk.
De RMIC-MT wordt inmiddels in vele verschillende landen toegepast, waaronder Nederland, Argentinië, Australië, Italië, Portugal en Zweden. De tool wordt gebruikt door academici (bijvoorbeeld universiteiten en onderzoeksinstituten), overheden (nationaal, regionaal en lokaal), industrie (bijvoorbeeld farmaceutica en bedrijven voor medische hulpmiddelen) en door ziekenhuizen en klinieken (bijvoorbeeld gespecialiseerde ziekenhuizen en huisartspraktijken).
In Nederland is de vragenlijst onder andere gebruikt om de integratie van zorg in netwerken voor kwetsbare ouderen en de huisartspraktijk te evalueren. In andere landen werd de vragenlijst gebruikt om de integratie van zorg in verschillende zorgmodellen te evalueren, waaronder geïntegreerde zorg voor patiënten met een chronische aandoening.
Hoe werkt de ZorgNetwerkMonitor?
De RMIC-MT – ofwel de ZorgNetwerkMonitor – kan worden gebruikt bij wetenschappelijk onderzoek, maar ook voor monitoring en evaluatie van samenwerkingsverbanden/zorgnetwerken in de (ouderen)zorg. De vragenlijsten bevatten vragen over de prestaties van het zorgnetwerk, zoals doorlooptijden, wachttijden, toegang tot en kwaliteit van zorg. De antwoorden worden vervolgens geanalyseerd, waarna er een rapport gegenereerd wordt dat gebruikt kan worden om de prestaties van het zorgnetwerk te verbeteren.
Kwaliteit van zorg verbeteren
Het gebruik van de RMIC-MT biedt verschillende voordelen. Allereerst kan de kwaliteit van zorg verbeterd worden naar aanleiding van de resultaten. Zorgprofessionals kunnen op basis van analyse van de uitkomsten zien waar eventuele tekortkomingen in de samenwerking zitten en deze gericht aanpakken. De resultaten van de RMIC-MT kunnen er ook voor zorgen dat de continuïteit van zorg gewaarborgd en geoptimaliseerd wordt. Zorgprofessionals kunnen beter gaan samenwerken en informatie delen waardoor patiënten een betere zorgervaring krijgen.
Effectiviteit van samenwerking
De RMIC-MT is een geschikt instrument om de effectiviteit van samenwerking te meten. De resultaten van de vragenlijst laten zien hoe effectief een bepaald zorgnetwerk is en identificeren mogelijke knelpunten en verbeterpunten. Hierdoor kunnen zorgprofessionals, betrokken bestuurders, financiers en beleidsmakers beter samenwerken met en voor de patiënt en zijn/haar naasten.
De uitkomsten van de RMIC-MT kunnen bijdragen aan een betere patiëntervaring. Door meer aandacht te besteden aan het netwerk van zorgprofessionals, kunnen patiënten namelijk beter worden geholpen. Ook kan er sneller worden ingegrepen. Dit betekent dat patiënten meer vertrouwen zullen hebben in hun zorgverleners en zich daardoor veiliger en beter geholpen voelen.
De RMIC-MT is in de vorm van een licentie voor de ZorgNetwerkMonitor beschikbaar op de website van Essenburgh. Het instrument is in 16 talen beschikbaar.
Zoektermen voor het internet:
Pim Valentijn, Essenburgh, rainbow Model of Integrated Care Measurement Tool, Zorgkwaliteit, Regenboogmodel, Langdurige Zorg, ZorgNetwerkMonitor