Door Toine Remers en Erik Wackers.
Zij vatten hieronder hun artikel samen dat enkele maanden geleden in Health Policy verschenen is. Digitale versie: klik hier.
Introductie
Binnen de Nederlandse beleidscontext is de afgelopen jaren een toenemende interesse in de invoering van populatiebekostiging. Het Centraal Planbureau voerde een verkenning uit van het Nederlandse zorglandschap rondom de verkiezingen van 2021 en noemde populatiebekostiging als één van de vijf kernthema’s waarvan invoering verder verkend zou moeten worden. Zorginstituut Nederland en de Nederlandse Zorgautoriteit beschrijven daarnaast in hun actieplan voor behoud van goede en toegankelijke zorg nadrukkelijk de noodzaak van transities van fee-for-service betalingen naar populatiebekostiging-achtige modellen. Invoering van dergelijke modellen is echter nog zeldzaam en complex en dus werd middels een onderzoek in de literatuur en focusgroepen met experts in Nederland uitgezocht waar varianten van populatiebekostiging binnen en buiten Nederland al uitgevoerd worden en wat daar van te leren valt.
Wat is populatiebekostiging?
Voor dit onderzoek werd uitgegaan van de definitie van populatiebekostiging zoals deze binnen het Health Care Payment Learning and Action Network geformuleerd is: systemen waarin alle zorgbehoeften van een populatie binnen een bepaalde regio en/of met bepaalde chronische aandoeningen vergoed worden. Er wordt doorgaans een bepaald bedrag per individu afgesproken wat onder beheer komt van een organisatie die volledige verantwoordelijkheid draagt voor het leveren van alle zorg aan alle individuen. Eventuele winst kan (deels) ten gunste van deze organisatie komen.
Experimenten met populatiebekostiging binnen Nederland
Binnen de Nederlandse context werden twee experimenten met populatiebekostiging gevonden: de budgettaire afspraken in het programma Arts en Zorg tussen huisartsengroepen en Menzis en de meerjarenafspraken tussen Bernhoven en het Beatrixziekenhuis en zorgverzekeraars. Beide lieten veelbelovende resultaten zien met dalende zorgkosten en ten minste een gelijke kwaliteit van zorg. Echter, het vinden van valide indicatoren voor verbeterde kwaliteit en deze koppelen aan betaling zodat providers niet alleen gestraft worden voor verminderde kwaliteit, maar beloond worden voor verbetering bleek uitdagend. De huidige data infrastructuur faciliteerde daarnaast niet de verzameling van relevante monitor informatie (bijv. uitwisseling tussen eerste en tweede lijn). Tot slot liet de casus van Bernhoven zien dat vermindering van geleverd zorgvolume via populatiebekostiging ook gepaard moet gaan met verminderde interne kosten om te voorkomen dat een organisatie in financiële moeilijkheden komt.
Drie Internationale aandachtspunten
Binnen de internationale literatuur werden tien cases van populatiebekostiging gevonden waar in totaal 24 studies over gepubliceerd waren. Op verzoek van de redactie verwijzen wij voor een verantwoording en opsomming daarvan naar het oorspronkelijke Engelse artikel. Zeven van deze cases kwamen uit de Verenigde Staten en de overige drie uit Zwitserland, Canada en Duitsland). Kwaliteit en follow-up duur van studies bleek erg wisselend en dus is het moeilijk harde conclusies te verbinden aan de resultaten uit de gevonden studies. Gebundeld lijken bevindingen echter wel vergelijkbaar met die in Nederland: kosten lijken veelal te dalen terwijl kwaliteit gelijk lijkt te blijven of in sommige gevallen mogelijk zelfs stijgt. Veelgenoemde aandachtspunten bij invoer van populatiebekostiging in deze artikelen zijn:
- het vinden van de juiste indicatoren voor het meten van kwaliteit en de moeilijkheden bij koppelen van kwaliteitsindicatoren aan vergoeding,
- het opstellen van brede contracten waar alle typen zorg in zijn opgenomen zodat er geen spillover effecten ontstaan,
- het financieel ondersteunen van organisaties in hun veranderproces en een situatie voorkomen waarin in een oud en nieuw betaalsysteem naast elkaar gaan bestaan.
Hoewel in Nederland verzekeraars samen met zorgverleners vaak in de lead zijn bij initiëren van hervormingen, verschilt de initiatiefnemer (en de mate waarin de overheid betrokken is) sterk tussen de internationale cases. Wel zijn de meeste cases op kleine schaal opgestart en zijn overheden vooral betrokken in een faciliterende rol rondom veranderen van wetgeving of financiële ondersteuning tijdens de periode van verandering.
De toekomst van populatiebekostiging in Nederland
Bovenstaande resultaten laten zien dat populatiebekostiging op bepaalde vlakken veelbelovend kan zijn, maar dat implementatie gepaard gaat met veel uitdagingen. Binnen zorgsystemen zoals dat van Nederland lijkt vooral ruimte voor bottom-up initiatieven die ontstaan door afspraken tussen zorgverzekeraars en aanbieders. Overheidsinstanties als NZa, ZINL, VWS en het parlement kunnen daarbij faciliteren door onder andere aanpassing van regel- en wetgeving. Binnen de focusgroepen van onze studie (zie het oorspronkelijke artikel) werd hier nog aan toegevoegd dat partijen als de Nederlandse Zorgautoriteit zijn expertise rondom experimentele bekostiging kan inzetten om bijvoorbeeld ‘standaard’ contracten op te stellen die andere zorgverleners zouden kunnen gebruiken in het maken van afspraken met zorgverzekeraars rondom populatiebekostiging. Zo kan de drempel om te beginnen met populatiebekostiging voor andere zorgorganisaties een stuk verlaagd worden. Verder lijkt het IZA, en de plannen rondom verdere regionalisering in Nederland, een mooie aanleiding om verder te verkennen of verzekeraars met zorgverleners in deze regio’s afspraken kunnen maken rondom één budget voor het leveren van zorg aan specifieke patiëntenpopulaties.
Over de auteurs
Toine Remers studeerde Biomedische Wetenschappen aan de Radboud Universiteit en werkt sinds 2019 bij de afdeling IQ healthcare van het Radboudumc waar hij promoveert op betaalbare zorg voor mensen met multimorbiditeit. Hij onderzocht onder andere effecten van een eerstelijns netwerk aanpak voor mensen met dementie en bestudeerde een innovatieve polikliniek specifiek voor mensen met multimorbiditeit in het ziekenhuis. Toine is bereikbaar via mailadres toine.remers@radboudumc.nl. Meer informatie en (media)berichten over de bevindingen van Toine zijn te vinden op: https://www.linkedin.com/in/toine-remers.
Erik Wackers studeerde Bestuurskunde aan de Radboud Universiteit en werkte tussen 2018 en 2022 bij de afdeling IQ healthcare van het Radboudumc. Zijn promotieonderzoek richt zich op de betaalbare organisatie van zorgaanbieders in de curatieve en langdurige zorg. In het kader hiervan werden onder andere de strategische verbeterprogramma’s van Bernhoven en het Beatrixziekenhuis geëvalueerd. Sinds 2023 werkt hij bij Deloitte, waar hij zich bezighoudt met financiële en strategische vraagstukken bij ziekenhuizen. Erik is bereikbaar via mailadres ewackers@deloitte.nl. Meer informatie en (media)berichten over de bevindingen van Erik zijn te vinden op: https://www.linkedin.com/in/erik-wackers/
Zoektermen voor het internet:
Erik Wackers, Toine Remers, populatiebekostiging, Health Care Payment Learning and Action Network, zorgverleners, kwaliteitsindicatoren, marktwerking
Interessant artikel! Ik volg met belangstelling toekomstige initiatieven.
Is markt werking het begin van het einden van zorg en het overleiden voor de senioren.
En markt werking een zorg voor de rijken, en een tweede laag die er dan niet meer is?
Zorg bestaat dat nog in 2030,2040?
En het woord Marktwerking: Markt is een markt verkoper die zo goed koop mogelijk zijn handel verkoop, en initiatieven is daar een onderdeel van.
En werking is kijken of het nog goed koper kan, en de menselijkheid verdwijnt, lekker goed koop, en de ouderen verdwijnen dan in een ruimten waar de ROBO de ouderen hun laatste adem uit blazen.
Dat is het toekomst beeld voor 2030,2040, het word zorg bestaat niet meer, het word mens o ja hoe veel zijn er nog, en hoe duur en hoe oud en is er nog plaats.