De opkomst van de zorgketen in Friesland

Door Guus Schrijvers en Robert Mouton, redacteuren van de nieuwsbrief.

In Friesland ontstaan fusies en samenwerkingsverbanden over de traditionele domeinen heen. De redactie van de Nieuwsbrief Zorg & Innovatie vroeg aan sleutelpersonen van fusiepartners om een beknopte toelichting te geven op basis van een aantal interviewvragen. Astrid Schrale, Aukje Reinders en Inge Huigen zijn directeur bij respectievelijk Noorderbreedte, Thuiszorg Het Friese Land en Revalidatie Friesland. Deze drie Friese zorgorganisaties zijn bestuurlijk gefuseerd, werken nauw met elkaar samen en vormen samen met de ziekenhuizen Frisius MC Leeuwarden en Frisius MC Heerenveen de zorgkoepel ZorgPartners Friesland (ZPF). De drie directeuren stellen zich graag voor en delen trots hoe zij intensief met elkaar samenwerken aan het toekomstbestendig maken van hun organisatie.

Wil je jezelf introduceren?

• Astrid Schrale, directeur Noorderbreedte, hiervoor o.a. bestuurssecretaris en manager ondersteunende diensten bij Noorderbreedte. Daarvoor o.a. ervaring als Manager P&O en Programmamanager strategie in de VVT en het onderwijs.
• Aukje Reinders – van der Galiën, directeur bij Thuiszorg Het Friese Land (THFL) en Raad van Toezicht bij Deltion College in Zwolle. THFL is onderdeel van Noorderbreedte (NB). Met de vijf organisaties Frisius MC – met ziekenhuizen in Leeuwarden en Heerenveen-, Revalidatie Friesland, Noorderbreedte en Thuiszorg Het Friese Land vormen we samen Zorgpartners Friesland.
• Inge Huigen, directeur bij Revalidatie Friesland, hiervoor oa. Manager Revalidatie bij Revalidatie Friesland.

Wil je de fusiepartners introduceren in termen cijfers?

Wat gaan cliënten / patiënten merken van de fusie?

Astrid Schrale:
Drempelloze zorg en drempelloze arbeidsmarkt, dat is de kern van deze fusie.

Drempelloze zorg: ontschotting en naadloze verbinding tussen Core, Care en Cure – revalidatie, thuis- en verpleeghuiszorg en de ziekenhuiszorg. Het uitgangspunt hierbij is: ‘Zelf als het kan, Thuis als het kan en Digitaal als het kan.’

Drempelloze arbeidsmarkt: onze huidige en toekomstige zorgprofessionals kunnen waar zij wensen, carrière maken in een van de vijf organisaties, zonder ingewikkelde procedures. Hiermee zetten we onze medewerkers echt op #1.

Aukje Reinders:
Drempelloze zorg en drempelloze arbeidsmarkt, dat is de kern van deze fusie.

Drempelloze zorg: ontschotting en naadloze verbinding tussen Core, Care en Cure – revalidatie, thuis- en verpleeghuiszorg en de ziekenhuiszorg. Het uitgangspunt hierbij is: ‘Zelf als het kan, Thuis als het kan en Digitaal als het kan.’

Drempelloze arbeidsmarkt: onze huidige en toekomstige zorgprofessionals kunnen waar zij wensen, carrière maken in een van de vijf organisaties, zonder ingewikkelde procedures. Hiermee zetten we onze medewerkers echt op #1.

Inge Huigen:
Dankzij deze belangeloze samenwerking, hoeft de patiënt zijn of haar informatie enkelvoudig te delen en zijn zorgverleners uit de verschillende organisaties bekend met deze informatie. Hulpmiddelen die bekend zijn, zijn bekend bij de drie organisaties. Zorgverleners werken over de muren van de organisaties heen, in één team rondom de patiënt: drempelloze zorg.

Welke veranderingen in patiëntenstromen verwachten jullie op termijn?

Astrid Schrale:
Meer en langer thuis met de juiste zorg door de juiste persoon. Lukt zelfstandig thuiswonen niet meer vanwege de complexiteit van de zorgvraag, dan volgt instroom naar één van onze woonzorgcentra, met een warme overdracht en zonder onnodige drempels. Daarnaast verwachten we meer centralisatie van zorg en expertise voor specialistische doelgroepen in de zogenoemde expertisecentra.

Aukje Reinders:
Met oog op de toekomst hebben we Thuiszorg Het Friese Land ingericht naar twee proposities:

1. Ziekenhuis verplaatste thuiszorg en 2. verpleeghuisvoorkomende thuiszorg.

Voor de ziekenhuis verplaatste thuiszorg zijn 160 wijkverpleegkundigen en specialistische verpleegkundigen beschikbaar om de (complexe) zorg, die nu vaak alleen nog in het ziekenhuis wordt geboden, in de thuissituatie uit te voeren. Voor de verpleeghuisvoorkomende thuiszorg staan 1.000 huishoudelijke medewerkers en 700 zorgprofessionals klaar om langdurig thuiszorg te bieden.

Met deze inrichting geven we vorm aan ‘zelf, thuis en digitaal als het kan’. Hiermee vermindert de druk op de ziekenhuizen en onze revalidatiecentra. In onze verpleeghuizen, waar de beschikbare plekken schaars zijn, wonen bewoners met hoog complexe multivraagstukken,

Inge Huigen:
We zetten ook bij Revalidatie Friesland bewust in (als leidend principe) op ‘Thuis Tenzij’. Daarmee verwachten we dat we meer revalidatie hulpvragen kunnen gaan beantwoorden in de thuissituatie.

Snellere doorstroom (ook naar klinische revalidatie) geeft als het klinisch moet ook een hogere complexiteit. Immers als het laag / lager complex is kan het ook thuis of ambulant.

De indicaties voor Geriatrische Revalidatie Zorg (GRZ) en Medisch Specialistische Revalidatie (MSR) zijn theoretisch anders, maar er is ook sprake van aansluiting en overlap. Proberen jullie te komen tot één systeem van indicatiestelling?

Astrid Schrale:
Cliënten komen binnen met een herstel vraag, daarvoor is een geïntegreerd revalidatie aanbod beschikbaar, zonder labels. Het transformatie traject m.b.v. Iza gelden moet ons helpen tot één systeem van indicatiestelling te komen.

Aukje Reinders:
Dat is zeker onderdeel van het programma en ook daadwerkelijk mogelijk omdat we als 1 concern opereren. Inge kan daar alles over vertellen.

Inge Huigen:
Voor patiënten met een revalidatievraag maken we in de nabije toekomst niet op voorhand, dus bij indicatiestelling, onderscheid tussen GRZ en MSR. Door te werken met één triagelijst, die afgenomen wordt door één van de medewerkers die bekend is met het concept ‘geïntegreerde revalidatie’. Op basis van de triagelijst wordt helder waar (thuis, ambulant, klinisch) een patiënt gaat revalideren, en met wie (combinatie van medewerkers in een samengesteld team vanuit GRZ, MSR en de thuiszorg). Op basis van deze triage krijgt de patiënt revalidatiezorg op maat, waarbij belastbaarheid van de patiënt en zijn netwerk centraal staan.

Verwachten jullie dat huisvestingskosten, ICT-kosten en andere overheadkosten na de fusie gaan dalen door het aantal vestigingen, IT-systemen en ondersteunende afdelingen samen te voegen?

Astrid Schrale:
Afgezien van een gezamenlijk kantoorgebouw, zal het aantal vestigingen niet significant afnemen. Woonzorg locaties blijven woonzorg locaties, op sommige plekken krijgen de thuiszorgteams een kantoorplek in woonzorg locatie. IT-systemen en ondersteunende afdelingen worden geïntegreerd, dit zal niet per se de overheadkosten verminderen, maar de kwaliteit van de dienstverlening doen toenemen.

Aukje Reinders:
Alle bedrijven kennen nu hun eigen ondersteuningsapparaat met eigen inrichtingen en eigen systemen. Alvorens de overheadskosten gaan dalen, zal eerst een investering in harmonisatie en vooral ook in onze medewerkers en cultuur gedaan moeten worden. Het ondersteuningsapparaat is dienend aan het primair proces, dat we stevig gaan herstructureren. Die veranderingen zullen ook iets betekenen voor de ondersteunende diensten. Uiteindelijk zal dit in de kostprijs zichtbaar gaan worden.

Inge Huigen:
Kijkend naar het ‘geïntegreerd aanbieden van zorg’ door onze drie organisaties zullen we eerst moeten investeren, met name in ICT en medewerkers. Daarna zullen de inzet van IT-systemen (en de databeschikbaarheid tussen de organisaties) en drempelloze samenwerking (ook voor personeel) er aan bijdragen dat we op termijn met minder mensen hetzelfde werk kunnen blijven doen.

De bestuurlijke fusie leidt tot een juridische fusie in 2027. Wordt de nieuwe organisatie één geheel of een holding?

Astrid Schrale:
Deze juridische fusie betreft alleen Noorderbreedte en Thuiszorg Het Friese Land, dit wordt één BV onder de holding. Revalidatie Friesland wordt op den duur samen met de Geriatrische Revalidatie Zorg van Noorderbreedte en de revalidatie thuis door Thuiszorg Het Friese Land een aparte BV: Zorgconcept Geïntegreerde Revalidatie (ZGR).

Aukje Reinders:
Overigens zal de vorm van de juridische fusie ultimo 2026 concrete contouren aannemen. We onderzoeken welke vorm voor onze patiënten, cliënten en bewoners het meest zinvol is, waar we de meeste slagkracht behouden en wat passend is binnen de wet- en regelgeving.

Inge Huigen:
Voor Revalidatie Friesland leidt de bestuurlijke fusie inderdaad niet tot een juridische fusie. Revalidatie Friesland zal samen met de Geriatrische Revalidatie Zorg van Noorderbreedte en de Medisch Specialistische Revalidatie een aparte entiteit (Core) vormen binnen de zorgkoepel ZorgPartnersFriesland (ZPF).

Blijven de in- en uitstromende geldstromen na 2027 van Zvw, Wlz en Wmo in afzonderlijke boekhoudingen van werkorganisaties of komt er één geïntegreerde, alle inkomsten innende organisatie tot stand?

Astrid Schrale:
Na 2027 zullen Noorderbreedte en Thuiszorg Het Friese Land één bedrijf zijn met een geïntegreerde boekhouding, waarbij zicht blijft op de verschillende Zvw-, Wlz- en Wmo geldstromen .

Aukje Reinders:
Hoe we daar na 2027 precies mee omgaan, hangt natuurlijk ook samen met de vorm van de juridisch gefuseerde organisatie. Zoals ik al eerder aangaf, zal die vorm ultimo 2026 concrete contouren aannemen.

Inge Huigen:
De verschillende onderdelen van ZorgPartnersFriesland houden elk een afzonderlijke boekhouding. Consolidatie vindt alleen op ZPF niveau plaats.

Is er iets te zeggen over de interne- en externe stakeholders: ondernemingsraden, cliëntenraden, regionale raden, gemeentes, verzekeraar(s), concullega’s…

Astrid Schrale:
Interne stakeholders hebben al eerder positief advies gegeven op de bestuurlijke fusies en komende juridische fusie tussen Thuiszorg Het Friese Land en Noorderbreedte. Externe stakeholders zijn goed geïnformeerd en zo nodig betrokken bij alle ontwikkelingen.

Aukje Reinders:
Ook dit hangt samen met de vorm van de gefuseerde organisatie. Uiteraard informeren we in- en externe stakeholders over de ontwikkelingen en leggen we hen, vanuit de governance, de RvB-besluiten voor, maar de juridische fusie heeft ook impact op de medezeggenschap. Met elkaar gaan we onderzoeken hoe onze medezeggenschapsraden de zeggenschap op de meest waardevolle manier vorm kunnen blijven geven.

De financiers, zoals gemeenten, zorgkantoren en zorgverzekeraars, zijn reeds nauw betrokken en vormen een onderdeel van het onderzoek naar de vorm van fusie.

Inge Huigen:
De interne raden worden binnen het programma van geïntegreerde revalidatie nauw betrokken. Omdat het om een open concept gaat, staat de deur open voor de concullega’s om vanuit verkenning verder samen te werken. Dit gebeurt ook daadwerkelijk in de regio. Lokaal in het werkveld, betrekken we gemeentes, om dit vanuit positieve ervaring verder uit te breiden.

Heb je tips voor collega’s elders in het land die ook een fusie ambiëren tussen ouderenzorg, thuiszorg en revalidatie-instellingen?

Astrid Schrale:
Begin gewoon, laat alle verschillen in bekostiging, cultuur, structuren en systemen je niet in de weg staan.

Aukje Reinders:
Wij leren elke dag en zien dat de ambitie tot samengaan, een proces verdient dat start met elkaar leren kennen en het opbouwen van een basisvertrouwen. Dit vraagt om tijd en energie van velen en daarnaast moeten financiële middelen beschikbaar worden gesteld. Samengaan vraagt ook om loslaten van grenzen en belangen van de eigen organisatie en het écht centraal stellen van de patiënt, cliënt of bewoner in de nieuwe fusie organisatie.

Een laatste tip is vooral ook lef hebben en plezier maken tijdens de reis naar de fusie. We slingeren met elkaar naar een top van de Mont Ventoux. Dat is niet altijd makkelijk, met haarspeldbochten en een helling van meer dan 10%, maar eenmaal bij de top lonkt de afdaling!

Inge Huigen:
 Zorg dat de fusie voortkomt uit een gedeelde inhoudelijke visie en niet alleen uit strategische of financiële overwegingen. Het is belangrijk dat iedereen echt gelooft in de meerwaarde voor patiënten, zeg maar die intrinsieke overtuiging, en samen wil bouwen aan betere zorg. Laat mensen samenwerken vanuit hun expertise, niet puur vanuit hun functie of positie in de organisatie.

Zoektermen voor internet

Guus Schrijvers, Robert Mouton, langdurige zorg, ziekenhuizen, Astrid Schrale, Aukje Reinders, Inge Huigen, Noorderbreedte, Thuiszorg Het Friese Land, Revalidatie Friesland, fusie, indicatiestelling, ontschotting