Door Hans Bouts, Facilitair manager IJsselland Ziekenhuis (Capelle aan den IJssel).
Sinds 2018 werkt het IJsselland Ziekenhuis actief aan verduurzaming. Na eerdere certificering op brons en zilver, ontving het ziekenhuis in 2025 het gouden certificaat van de Milieuthermometer Zorg én het Milieukeur. Deze prestatie is het resultaat van integraal beleid, een pragmatische aanpak en brede betrokkenheid binnen de organisatie. In dit artikel deelt de auteur IJssellands aanpak, lessen én ambities voor de toekomst.
Duurzaamheid als structureel uitgangspunt
Het IJsselland Ziekenhuis neemt zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid serieus. Sinds 2018 werken wij gericht aan het verduurzamen van onze organisatie, met als doel de milieu-impact zoveel mogelijk te beperken. Die inspanningen zijn in 2025 beloond met het gouden certificaat van de Milieuthermometer Zorg, inclusief het officiële Milieukeur. Een resultaat waar we met recht trots op zijn. Onze verduurzamingsreis begon met het vaststellen van een duurzaamheidsbeleid in 2018. De Milieuthermometer Zorg was onze leidraad: een praktische en toetsbare tool waarmee we verduurzaming konden verankeren in beleid, uitvoering en controle.
- Brons: Gewoon beginnen en de basis op orde
Voor het behalen van het bronzen certificaat in 2019 richtten we ons op het zogenoemde laaghangende fruit: relatief eenvoudig uitvoerbare maatregelen die vooral binnen het facilitaire bedrijf lagen. Denk aan waterbesparing, afvalscheiding, registratie van milieu- en verbruiksgegevens, en optimalisatie van installaties. Veel van deze acties sloten bovendien aan op bestaande wet- en regelgeving.
Het succes van deze eerste fase was mede te danken aan de integrale aanpak. De verantwoordelijkheden werden belegd bij het facilitair bedrijf en de coördinator duurzaamheid kreeg een duidelijke positie binnen die afdeling. Door korte lijnen en een “gewoon doen” mentaliteit schakelden we snel.
- Zilver: Samen verder bouwen: organisatie brede betrokkenheid
Tijdens de jaarlijkse controles na het behalen van het bronzen certificaat werd duidelijk dat we continu stappen zetten richting zilver. Bij de herziening van ons duurzaamheidsbeleid in 2022 spraken we daarom de ambitie uit om het zilveren certificaat te behalen, te behouden en structureel te versterken. Zilver vroeg om ingrijpender maatregelen, die ook andere afdelingen raakten: ICT, Inkoop, Zorg én het bestuur. Het commitment van de Raad van Bestuur was essentieel en werd overtuigend gegeven.
Daarnaast werkten we aan het creëren van breed draagvlak binnen de organisatie. In 2021 richtte gynaecoloog dr. Noush Kianmanesh Rad het eerste Green Team op. Met een eigen missie en visie zette dit team duurzame verbeteringen in gang en vergrootte het de bewustwording op afdelingen. Inmiddels telt het ziekenhuis acht Green Teams, met de ambitie om op elke afdeling een actief team te hebben. Met deze Green Teams enthousiasmeren we afdelingen en faciliteren we de ontwikkeling van initiatieven en duurzame bewustwording vanuit alle lagen van de organisatie.
In 2022 resulteerde deze organisatiebrede inzet in het behalen van het zilveren certificaat. In de jaren erna bleef het ziekenhuis aantoonbaar voldoen aan de eisen en werd op steeds meer onderdelen voortgang geboekt.
Goud: ambities waarmaken
De stap van zilver naar goud bracht nieuwe verplichtingen met zich mee. In 2024 hebben we intensief gewerkt aan het voldoen aan aanvullende criteria die eerder nog buiten bereik lagen. We implementeerden de verplichte onderdelen en verankerden ze in onze organisatie. We voldeden zelfs aan extra criteria, als bewijs van onze ambitie. In 2025 resulteerde dit in het behalen van het gouden certificaat van de Milieuthermometer Zorg, én werd het officiële Milieukeur toegekend. Deze erkenning onderstreept dat duurzaamheid diep verankerd is in onze organisatie – van strategisch beleid tot dagelijkse praktijk.
Strategie: Deskundig, Dichtbij en Doen
Duurzaamheid maakte al deel uit van onze strategie, echter sinds kort nadrukkelijker door het op te nemen als onderdeel van de fundatie onder onze strategie. Hiermee maakt het expliciet deel uit van de strategische koers van het IJsselland Ziekenhuis. Onze strategie rust op drie kernwaarden: Deskundig, Dichtbij en Doen.
Voor duurzaamheid zijn vooral de waarden Deskundig en Doen richtinggevend. Deskundigheid is gewaarborgd binnen personen en door actieve deelname aan uiteenlopende kennisnetwerken, zoals SRZ, MPZ, NVZ, ZXL en de leergroep DCMR. De kernwaarde Doen weerspiegelt onze aanpak: korte lijnen, duidelijke verantwoordelijkheid en de daadkracht om snel beslissingen om te zetten in actie. Onze ligging nabij Rotterdam helpt daar wellicht bij – niet lullen maar poetsen, in de beste betekenis van het woord.
Samen maken we het verschil
Verduurzaming stopt niet bij de muren van het ziekenhuis. Hoewel iedere organisatie zijn eigen pad volgt, is samenwerking cruciaal om op sector- of systeemniveau impact te realiseren. Wij zijn daarom actief deelnemer aan diverse samenwerkingsverbanden, initiatieven en werkgroepen. Door kennis te delen én gezamenlijk op te trekken, kunnen we verandering versnellen.
Vooruitkijken: van behouden naar verdiepen
Het behalen van het gouden certificaat is een belangrijke mijlpaal, maar geen eindpunt. We blijven onze ambities waarmaken en stellen doelen bij. Voor de komende jaren richten we ons op:
- Behoud van het gouden niveau, ook onder verzwaarde normen;
- Uitbreiding van de Green Teams, met als doel: op elke afdeling een actief team;
- Verdieping op thema’s zoals circulariteit, mobiliteit, vastgoed en vergroening van de omgeving;
- Bewustwording verder vergroten – bij medewerkers, patiënten én bezoekers.
We willen niet alleen blijven voldoen, maar juist ook inspireren, versnellen en vernieuwen.
Onze tip aan collega-zorginstellingen? Gewoon doen!
Sta je aan het begin staan van je duurzaamheidsreis? Dan is onze belangrijkste tip: begin gewoon. Start met het laaghangende fruit en gebruik de Milieuthermometer Zorg als leidraad. Dit instrument biedt direct inzicht in waar je staat en wat logische vervolgstappen zijn.
Werk met een klein en slagvaardig team, beleg verantwoordelijkheden helder, en zoek mensen met lef, visie en uithoudingsvermogen. En vooral: leer van anderen. Veel instellingen zijn bereid hun ervaringen en lessen te delen.
Last but not least. De juiste mensen op de juiste plek. Dit traject was nooit gelukt zonder de initiële inzet van gedreven medewerkers: de eerste stappen door Monica Vriendts en de huidige duurzaamheid en milieucoördinator Arno van der Spek. Beide absolute Doeners!
Tot slot
Duurzaamheid is geen project met een einddatum, maar een blijvende verantwoordelijkheid. Goud is geen eindpunt – het is het nieuwe vertrekpunt.
Over de auteur
Hans Bouts is ruim 10 jaar werkzaam in het IJsselland Ziekenhuis als facilitair manager en eindverantwoordelijk voor duurzaamheid en voor alle bouw en renovatie trajecten. Hiervoor werkzaam geweest in techniek en vastgoedbeheer in o.a. het Haga Ziekenhuis in Den Haag.
Zoektermen voor internet
Hans Bouts, Milieuthermometer, goud, beleidsontwikkeling, ziekenhuizen, duurzaamheid, IJsselland ziekenhuis