Door Leonard Witkamp, oprichter van Ksyos.  

Een persoonlijke noot 

Met veel respect keek ik naar de zojuist gepensioneerde dermatoloog die ik geen groter genoegen kon doen dan mijn praktijk in het ziekenhuis te laten waarnemen. Hij was zojuist afgezwaaid als chef de policlinique van een academisch ziekenhuis, had te weinig omhanden en miste zijn vak. Niets fijner voor hem dan elke dag zijn poli “leegvegen”. Met humor en kennis, maar ook met de – toen al ouderwetse – ik-ben-de-dokter mentaliteit. Ik geloof dat hij tot diep in de tachtig heeft waargenomen.  

Dat was niet voor mij weggelegd. Mijn opleiding met kennis vergaren, vaardigheden onder knie krijgen, promotieonderzoek met bijbehorend congresbezoek en tijd voor het leven verkennen was spannend en energiek. Maar na 1995 in de dagelijkse praktijk in het ziekenhuis ging het fout. Productie draaien bleek niets voor mij, waarbij ik vaak het gevoel had dat patiënten niet alles meekregen wat ik vertelde. En bovendien had ik regelmatig het gevoel dat ik onvoldoende tijd had om de patiënten die het nodig hadden die aandacht te geven die ze verdienden.  

Vanuit de Landelijke Vereniging van Medisch Specialisten hoorde ik bovendien geluiden dat burn-out een serieus probleem was onder haar leden. En eigenlijk verbaasde mij dat niet. Voor de studie geneeskunde selecteerden wij de knapste koppen, onderwierpen hen aan zware opleidingen in universiteit en ziekenhuis, om vervolgens in de dagelijkse praktijk hun capaciteiten niet optimaal te gebruiken met vijftig tot tachtig procent routinematige en laagcomplexe werkzaamheden. Werk dat uitstekend gedaan kon worden door lager opgeleiden onder supervisie.  

En tenslotte was ik mij bewust van de noodzakelijke veranderingen in de zorg om gezondheid en zorg voor iedereen bereikbaar te houden. Zonder deze veranderingen zou de zorg door vergrijzing en arbeidstekorten zeker vastlopen. Ik zag het als mijn uitdaging om bij te dragen aan een veilige, sociaal-maatschappelijk aanvaardbare en voortvarende transitie van de zorg. 

Kortom, frustratie en een visie – juist of niet – leidden tot creatie. Voor mij betekende dit stoppen met de reguliere dermatologie in het ziekenhuis en het oprichten van de zorginstelling Ksyos met een duidelijke missie: meer plezier, hoger productievolume en betere kwaliteit bij lagere kosten. Door digitale transformatie. Vandaar de naam Ksyos die associeert met de gastvrijheid, blauwe zee en helderheid van Griekse eilanden, met de eed van Hippocrates maar ook met sciencefictionachtige vernieuwing. En ook praktisch: de naam bestond nog niet op internet.    

De start 

Een voorzichtige start in 2001 met teledermatologie leidde tot diagnoses en behandelvoorstellen binnen vier uur. Zonder dat patiënten naar het ziekenhuis hoefden te gaan. Wij waren verbijsterd door de enorme efficiëntieslag en veel betere patiëntvriendelijkheid. Reden voor het initiëren van drie promotietrajecten op dit gebied. 

En reden om onze diensten uit te breiden naar cardiologie, oogheelkunde, longgeneeskunde, slaapgeneeskunde, GGZ en obesitas. Wij transformeerden in de periode 2000 – 2025 Ksyos tot het digitale ziekenhuis dat het nu is. We ontwikkelden digitale zorgpaden die huisartsen, paramedici en specialisten in staat stelden om samen te werken via het veilige online Ksyos-platform. Hiermee was Ksyos de eerste zorginstelling die binnen het economisch platformmodel zórg leverde, zoals Airbnb en Uber dat op hun gebied deden en nog steeds doen.  

Wat Ksyos doet 

Binnen Ksyos is samenwerking met zorgprofessionals en zorgvragers essentieel. We werken nu samen met 7.500 huisartsen en 4.500 medisch specialisten en paramedici. Samen zien zij zo’n 2.000 mensen per dag, dichtbij huis, waarbij de patiënt waar mogelijk actief bijdraagt aan het zorgpad. Zo kunnen patiënten in de cardiologie thuis een hartritmeonderzoek uitvoeren met behulp van draagbare apparaten, terwijl zij in de dermatologie snel een foto van een verdacht plekje kunnen voorleggen aan de huisarts of dermatoloog via de Ksyos Thuisapp. Dergelijke innovaties maken de zorg niet alleen efficiënter, maar ook toegankelijker en plezieriger voor patiënten. 

De achterkant van het bedrijf 

Patiënten en zorgverleners worden ondersteund door 170 gedreven Ksyos medewerkers die allemaal op hun eigen manier bijdragen aan de vier kerncompetenties van Ksyos: zorgpaden, platform, opschaling en vertrouwen. 

• De afdeling Zorgpaden werkt aan algoritmes voor nieuwe of verbeterde zorgpaden, aan het bepalen van wie in het zorgpad wat doet, hoe en wanneer en welke medische hulpmiddelen van hardware, software tot AI hierbij ingezet worden. En waar nodig vormen zij zelf een ondersteunende actor in de zorgpaden. Met elke keer weer als doel: zorg leveren buiten het ziekenhuis, dicht bij de patiënt onder supervisie op afstand door de medisch specialist. 

• De afdeling Platform integreert de zorgpaden in het Ksyos Platform dat zorgvragers en -verleners aan elkaar koppelt en integreert in de regionale zorginfrastructuur. Kenmerkend voor het platform is dat de data de patiënt volgen, en niet de zorginstelling. Daardoor hebben wij geen issues met het koppelen van data zoals de oude ICT-systemen in instellingen dit hebben. En waardoor wij data maximaal kunnen benutten ten behoeve van de patiënt en AI kunnen integreren.  

• De afdeling Opschaling met de Ksyos Academy leert zorgverleners en patiënten te werken binnen een zorgpad en platformconcept. Door bezoeken in de praktijk, met cursussen en congressen, of met publicaties. En zij motiveert en contracteert ook zorgverzekeraars en andere zorginstellingen waarvoor Ksyos zorg in onderaanneming verleent.  

• Tenslotte zorgt de afdeling Vertrouwen ervoor dat de patiënt, zorgverlener en zorgverzekeraar zich veilig voelen binnen de Ksyos omgeving. Dat Ksyos voldoet aan wet- en regelgeving, maar juist op dit gebied ook de standaarden zet. En dat zorgverzekeraars de juiste prijs betalen voor hun verzekerden en de zorgverleners juiste vergoeding op tijd ontvangen.  

Groei, maar nog steeds te weinig 

Maar terwijl ik dit schrijf, realiseer ik mij dat ik Ksyos een beetje aan het verkopen lijk. En dat zou niet nodig moeten zijn. Het is in mijn ogen niet ethisch dat digitaal getransformeerde zorg zo enorm achterblijft ten opzichte van andere gebieden in de samenleving. Ksyos, en vergelijkbare partijen, moeten nog steeds elke jaar weer knokken voor een groei die echt nodig om het gezondheidssysteem bereikbaar te houden voor iedere Nederlander. Het lukt Ksyos zeker in haar goede relatie met zorgverzekeraars om een gezonde groei te laten zien. Maar vanuit maatschappelijk oogpunt zou deze groei echt veel sneller moeten. Om deze te realiseren, werkt Ksyos met de bij haar aangesloten zorgverleners aan allianties en coalities met zorgverzekeraars, zorginstellingen en toeleveranciers. Want alleen in samenwerking en synergie kunnen we dit bereiken.  

Het geld stuurt niet voldoende 

Transitie naar gezondheid en digitale transformatie zijn in mijn ogen de enige manier om de zorg toegankelijk te houden. Met de koninklijke weg stimuleren en realiseren zorgverzekeraars en overheid groei van digitale transformatie door het veilig en geleidelijk afbouwen van het conventionele systeem en het stimuleren en vergoeden van digitale transformatie. Zoals de overheid dit ook in de energiesector doet. Afbouwen en groei volgen het geld. En daar hapert de koninklijke weg op dit moment in de zorg. Het grote geld gaat nog steeds naar de bestaande ziekenhuizen, naar vastgoed, naar gedateerde instellingsgebonden ICT en naar overhead om complexe organisaties in stand te houden. Met als gevolg te weinig budget dat naar de broodnodige digitale transformatie vloeit. Innovatie volgt het hart, opschaling van innovatie volgt vergoeding. Vergoeding die vrijkomt door het veilig afbouwen van het conventionele systeem. Daar is moed, drive en leiderschap voor nodig. 

Digitale transformatie is de toekomst 

En de toekomst van de zorg? Het solidariteitsbeginsel staat enorm onder druk door vergrijzing en arbeidstekorten. Zonder ingrijpende veranderingen loopt de zorg vast. Daarvoor zullen overheid en zorgverzekeraars echt via de koninklijke weg met de portemonnee moeten kiezen voor digitale transformatie. Het is de vraag of de burger genoegen neemt met de huidige snelheid van deze koninklijke weg, en kiest voor de burgerlijke weg. Waarin de burger meer en meer kiest voor partijen die op een gebruiksvriendelijke, efficiënte, veilige manier snel zorg aanbieden voor een redelijke prijs. Betaalbaar via iDeal. Onafhankelijk van een verwijzing. Partijen die de burger bij de hand nemen voor haar gezondheid en ziekte, hen inzicht geven in bestaande mogelijkheden van zorg en zorgverleners. Waardoor deze burger niet meer via een ondoorgrondelijke digitale verwijstool verwezen wordt door een huisarts naar een black box. Maar waardoor deze burger goed geïnformeerd over hoe, waar en bij wie zij of hij de juiste zorg of ondersteuning kan krijgen. Weliswaar eerst zelf te betalen. Maar snel vergoed door zorgverzekeraar, werkgever, of elke andere gemeenschap.  

Afscheid en continuïteit 

Op 1 oktober 2023 heb ik officieel afscheid genomen als directeur van Ksyos en heeft Bas van Nispen deze functie overgenomen. Na die tijd heb ik nog een paar klussen gedaan in opdracht van de directie. En heb ik zitting genomen in de Raad van Commissarissen. Daarmee kijk ik meer op afstand naar een prachtig bedrijf waar ik onmiddellijk weer zou solliciteren. Aan de missie om zorg toegankelijk te houden voor iedere Nederlander werken fantastische mensen iedere dag weer en dat is een voorrecht om te zien. Ieder vanuit haar of zijn eigen bevlogenheid.  

Mijn verdere ambities 

Ik kijk terug op de 25 mooiste jaren van mijn leven waarin ik geen dag met tegenzin naar mijn werk ben gegaan, waarin mijn partner Giovanni, mijn zoon Marco en ik ons gezin en Ksyos hebben opgebouwd en nu samen een nieuwe periode ingaan. Waarin ik als commissaris Ksyos blijf ondersteunen. Maar waarin ik ook nieuwe initiatieven wil ontplooien. Ik denk daarbij aan initiateven binnen de burgerlijke weg, waarbij ik een platform ontwikkel dat de burger ondersteunt bij haar gezondheid en ziekte. Tegelijkertijd lijkt het mij ontzettend interessant om mee te werken met een bestaand ziekenhuis dat haar oude systeem van vastgoed, gedateerde en dure ICT en overhead op een voor patiënten en werknemers veilige manier afbouwt en transformeert naar een instelling die met het vertrouwen en kennis van nu en digitale transformatie daadwerkelijk passende zorg gaat leveren. Dat wordt de winnaar van de komende decennia. De Raad van bestuur van een ziekenhuis die dit avontuur met mij aan wil, weet mij te vinden via l.witkamp@ksyos.nl

Over de auteur 

1960 Geboren te Zeist 

1987 Afgestudeerd als arts aan de Vrije Universiteit te Amsterdam 

1987 Projectmanager Research Cyclosporine, Sandoz 

1990 Opleiding dermatologie aan het AMC te Amsterdam 

1995 Gepromoveerd op het proefschrift Systemic treatment of psoriasis. A rational approach to rotation  

1995 Dermatoloog in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis te Amsterdam 

2000 Start Ksyos 

2005 Bijzonder hoogleraar Telemedicine vanwege de KNMG aan het AMC Amsterdam 

2025 Actief in Raad van Commissarissen Ksyos 

2025 Start nieuwe projecten 

Klik hier voor Ksyos-publicaties over digitale transformatie 

Zoektermen op internet: 

Leonard Witkamp, Ksyos, digitale transformatie, digitalisering, digitale zorg, ziekenhuizen