Door Hiltje de Graaf, internist-oncoloog te Leeuwarden.
Wat een goede behandeling gevonden wordt is uiteindelijk een subjectief oordeel, maar de PASKWIL-criteria (zie deel 1) zijn er om dit zo goed mogelijk te objectiveren. Bij palliatieve aspecten beoordeelt de commissie BOM de effectiviteit van de behandeling, vertaald in cijfers van totale overlevingsduur en de duur dat de ziekte teruggedrongen wordt of stabiel blijft (dit heeft de progressievrije overleving), maar ook naar bijwerkingen, kwaliteit van leven (door gevalideerde testen) en impact van de behandeling. Bij adjuvant wordt als belangrijkste criterium gekeken naar de winst in totale overleving, maar ook de eerder in de tijd bekende informatie ziektevrije overleving kan gebruikt worden. Level of evidence slaat op de literatuurbeoordeling, die ook in de verslaglegging van het oordeel van de commissie BOM terug te vinden is.
Wat betekent het dat de criteria scherper worden
Sinds 15 mei 2023, het moment van ingaan van de nieuwe criteria, is er nog niets veranderd. Er verandert niets voor patiënten die op dit moment behandeld worden en zij mogen de behandeling die ze nu krijgen doorgebruiken. Wel gaat er wat veranderen in het beoordelen van middelen, die nog een voorlopig positief hebben en voor nieuwe middelen, die beoordeeld gaan worden volgens de nieuwe criteria. Er zijn aanpassingen gedaan in de criteria over palliatieve en over adjuvante behandeling.
Bij een palliatieve behandeling wordt onderscheid gemaakt tussen een levensverwachting korter of langer dan 1 jaar. De mediane overlevingswinst was en moest > 12 weken zijn bij de kortere levensverwachting van < 1 jaar, maar is nu gesteld op > 16 weken bij de langere levensverwachting van > 1 jaar. Als een levensverwachting zonder behandeling > 1 jaar is een winst van een kleiner aantal weken niet in verhouding tot de verwachte levensduur zonder behandeling. Het nadeel hierbij is, dat aan een grote groep mensen- inclusief de mensen die geen baat hebben bij de behandeling – een behandeling aangeboden krijgen, die ernstige bijwerkingen geven. Wie baat heeft bij een behandeling en wie niet is helaas niet aan te geven en de reden tot behandelen is gebaseerd op het effect op een groep mensen en is geen individuele afweging.
Bij adjuvante behandeling is het verscherpte criterium, dat er vaker een voorlopig positief advies gegeven wordt in plaats van een positief advies, wat definitief is. Er is immers veel tijd nodig om te zien of er in de behandelde groep mensen ten opzichte van de niet behandelde groep daadwerkelijk meer mensen zijn, die overleven. Het criterium blijft 3-5% 10-jaars overlevingswinst en de eerdere verwachtingen, vaak gebaseerd op ziektevrije uitkomsten of voorspelde 10 jaars uitkomsten, mogen gebruikt worden voor een voorlopig positief advies, maar moeten bijgesteld worden als dit in de loop van de tijd niet zo blijkt te zijn. Een oorspronkelijk veelbelovend medicijn wat toch op langere termijn niet zijn belofte waarmaakt moet uit het pakket van te gebruiken medicatie voor die indicatie gehaald kunnen worden.
Kortom
Het is waarschijnlijk, dat er absoluut gezien minder middelen goedgekeurd worden door de commissie BOM. Dat leidt tot de vragen van patiënten en professionals: hoe erg is dIt? En tast dat de keuzevrijheid van patiënten werkelijk aan? Als er geneesmiddelen afvallen, die toch niet effectief genoeg blijken te zijn of toch in de praktijk al niet gebruikt werden, dan maakt het voor de reële mogelijkheden voor de patiënt niets uit. Met het beantwoorden van deze vragen besluit deel 4 deze serie over nieuwe dure oncologische geneesmiddelen.
Over de auteur
Hiltje de Graaf heeft een lange ervaring in de praktijk als internist-oncoloog en participeerde langdurig en in veel wetenschappelijk onderzoek. Zij is gepromoveerd op medicamenteuze behandelingen van borstkanker. De titel van haar proefschrift is How to fit the treatment to the breast cancer patient. Zij is momenteel betrokken bij onderwijs en coacht co-assistenten. Daarnaast is ze betrokken bij toezicht in de zorg, kwaliteitsvraagstukken en richtlijnontwikkelingen. Zij is bereikbaar via hiltje.degraaf@gmail.com.
Zoektermen voor het internet:
Hiltje de Graaf, oncologische medicatie, beleidsontwikkeling, geneesmiddelen, perspectieven, specialisten, patiënten, oncologie, PASKWIL, medicijnverstrekking, adjuvante behandeling