Door Ruth Pel.
Naast haar werk voor Vilans is Ruth Pel per 1 mei 2023 benoemd tot bijzonder lector ‘Samen Beslissen met Ouderen met Complexe Zorgvragen’ aan de HAN University of Applied Sciences. Dit lectoraat is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de HAN en Vilans, met steun van het Jo Visser Fonds. Het bijzonder lectoraat maakt deel uit van het lectoraat Wijkverpleging aan de HAN. Hieronder introduceert zij haar leeropdracht.
Van ziektegericht naar persoonsgericht Samen Beslissen
Samen Beslissen is één van de vier pijlers van passende zorg, en zeker in de ouderenzorg. Echter, de manier waarop het Samen Beslissen in de afgelopen jaren invulling heeft gekregen past niet bij ouderen met complexe zorgvragen. Er is een verschuiving nodig van ziektegericht naar persoonsgericht Samen Beslissen. Daarbij staan de persoonlijke gezondheidsuitkomsten van de oudere centraal, zoals zelfstandig functioneren, sociale contacten en kwaliteit van leven. Tegenwoordig kan er, gelukkig, ongelofelijk veel op medisch gebied, maar je moet steeds bespreken: wegen de voordelen, de ‘winst’ van de behandeling, op tegen de nadelen, de bijwerkingen en de impact op het dagelijks leven.
Samen Beslissen als sleutel voor Passende zorg
Wanneer ouderen hun persoonlijke gezondheidsuitkomsten prioriteren blijkt vaak dat er niet perse medische- of zorg interventies nodig zijn om de situatie te verbeteren. Er ontstaat bij het Samen Beslissen ook een gesprek over opties die ouderen zelf kunnen oppakken, of met hun informele netwerk, of met behulp van technologie.
Van “Wat is er aan de hand?” naar “Wat is belangrijk voor u?”
In de afgelopen tien jaar heb ik onderzoeks- en implementatieprojecten gedaan rondom persoonsgericht Samen Beslissen. Uit mijn promotieonderzoek kwam naar voren dat het belangrijk is om ouderen aan te moedigen zich voor te bereiden op Samen Beslissen door thuis al na te denken over hun (positieve) gezondheid en hun prioriteiten daarbij. Veel ouderen denken dat het niet belangrijk is om hun eigen ervaringen in te brengen, verwachten dat de zorgverlener wel weet wat er moet gebeuren. Zorgverleners moeten leren om op een andere manier het gesprek aan te gaan met ouderen met complexe zorgvragen: niet meer “Wat is er aan de hand” maar “Wat is belangrijk voor u?”. Dat is voor veel zorgverleners echt een omslag.
Drie zaken zijn van belang voor Samen Beslissen
In onze implementatie projecten op poliklinieken Geriatrie en in de huisartsenzorg hebben we ons daarom steeds op drie zaken gericht: 1) ouderen bereiden zich voor op een gesprek met de zorgverlener met behulp van de 2) zorgverleners leren om op een andere manier samen te beslissen d.m.v. online simulaties met virtuele oudere patiënten en 3) inbedding van deze werkwijze in het werkproces van jouw eigen organisatie. Dat laatste is noodzakelijk om tot een blijvende verandering te komen, anders is persoonsgericht Samen Beslissen het zoveelste projectje in Zorgland.
Drie onderzoekslijnen die Samen Beslissen verder brengen
Om de beweging van persoonsgericht Samen Beslissen met ouderen met complexe zorgvragen verder te brengen werken we vanuit drie strategische lijnen:
1. Hoe kunnen we persoonsgericht Samen Beslissen bij ouderen met complexe zorgvragen verder onderzoeken, ontwikkelen en implementeren?
We gaan vanuit de HAN met Vilans onderzoeken wat de effecten van persoonsgericht Samen Beslissen zijn, op onder andere de kwaliteit van leven, eigen regie en zorgkeuzes van ouderen, maar ook op werkplezier en inzet van zorgverleners. Hierbij werken we samen met thuiszorgorganisaties zoals ZZG Zorggroep en met huisartsenorganisaties en ziekenhuizen.
Daarnaast is er in de HAN-AGV leerateliers “Veerkrachtig Ouder” van de Werkplaats Sociaal Domein een mooie kans om ouderen regionaal kennis te laten maken met samen beslissen over hun Positieve Gezondheid. Dit gaan we ook verbinden met het Vilans project ‘Samen beslissen, burgers aan zet’, waarbij we met de landelijke seniorenorganisaties samenwerken.
2. Hoe kunnen we de rol van zorgverleners in de wijkverpleging bij persoonsgericht Samen Beslissen verduidelijken, versterken en integreren in onderwijs en praktijk?
Concreet gaan we dit jaar met DialogueTrainer een interactieve e-learning ontwikkelen voor wijkverpleegkundigen, vanuit het project DATAnurse waarin Vilans, Hogeschool Utrecht en Amsterdam UMC samenwerken. Dat doe ik samen met promovenda Sigrid Huijsman; zij doet onderzoek naar persoonsgericht Samen Beslissen met ouderen in de wijkverpleging. Deze e-learning komt uiteindelijk breed ter beschikking voor wijkverpleegkundigen in Nederland.
Met het huidige herzieningsproces van het onderwijscurriculum voor wijkverpleegkundigen (BN2030) op landelijk niveau, is dit het ideale moment om Samen Beslissen stevig te integreren in het onderwijsprogramma. Vanuit mijn eerdere betrokkenheid bij de V&VN kadernotitie ‘Samen beslissen in het verpleegkundig domein, het ontwikkelen van de competentieset ‘samen beslissen’ met criteria specifiek voor verpleegkundigen
/verpleegkundig specialisten door V&VN en deelprogramma ‘Scholing en opleiding’ van het landelijke Programma Uitkomstgerichte Zorg, overzie ik waar kansen en knelpunten liggen m.b.t. het versterken van de verpleegkundige rol bij samen beslissen in het onderwijs.
3. Hoe kunnen ouderen met complexe zorgvragen en beperkte gezondheidsvaardigheden beter ondersteund worden in het persoonsgericht Samen Beslissen?
Een gelijke toegang tot zorg draagt bij aan een rechtvaardige samenleving. Maar ouderen met beperkte gezondheidsvaardigheden (BGV) worden nog niet goed genoeg betrokken bij keuzes voor zorg, behandeling of ondersteuning. Dat willen we verbeteren! Concreet gaan we proberen om de Samen Beslis Hulp BGV proof te maken omdat naar voren kwam dat de Samen Beslis Hulp voor ouderen met BGV niet goed genoeg werkt, deze is te talig. In co-creatie met ouderen met BGV willen we de Samen Beslis Hulp verbeteren, zodat deze beter aansluit op hun behoeften. Hierbij zoeken we samenwerking met Pharos Expertisecentrum voor het terugdringen van gezondheidsverschillen. Ook de expertise die Miriam Verhage, onderzoeker bij Leyden Academy heeft opgedaan bij het aanpassen van een gespreksinstrument voor ouderen met BGV, betrekken we hier graag bij.
Over de auteur
Met toewijding en vreugde draagt dr. Ruth Pel-Littel bij aan het verbeteren van de zorg voor ouderen in Nederland vanuit haar rol als onderzoeker en deskundige op het gebied van Samen Beslissen. Haar passie voor dit thema werd bekroond in 2020 toen zij haar proefschrift verdedigde, getiteld “Van ‘Wat is er aan de hand?’ naar ‘Wat is belangrijk voor u?’ Samen beslissen voor ouderen met meerdere aandoeningen en hun naasten.” Naast haar werk voor Vilans is Ruth Pel per 1 mei 2023 benoemd tot bijzonder lector ‘Samen Beslissen met Ouderen met Complexe Zorgvragen’ aan de HAN university of Dit lectoraat is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de HAN en Vilans, met steun van het Jo Visser Fonds. Het bijzonder lectoraat maakt deel uit van het lectoraat Wijkverpleging aan de HAN. Meer info? Klik hier.
Zoektermen op internet:
Ruth Pel, HAN, Samen Beslissen, Complexe zorgvragen ouderen, passende zorg, zorgverlening, ouderenzorg, persoonsgericht samen beslissen, HAN-AGV Leerateliers, Veerkrachtig Ouder, wijkverpleging, DATAnurse, verpleegkundig domein, Ouderen met BGV