Door Mark Callaars en Denise Seelen, medewerkers van Raedelijn en lid van het netwerkteam GezondVeluwe.  

Al voordat het IZA een feit was, werkten zorg-, welzijnsorganisaties en gemeenten op de Noordwest Veluwe domein overstijgend samen aan ‘de juiste zorg en ondersteuning op de juiste plek’. De impact van de samenwerking binnen GezondVeluwe monitoren de auteurs vanaf de start. Recente cijfers laten zien dat de zorgkosten van de 75-plussers op de Noordwest Veluwe met 10 procent zijn gedaald, en daarmee 6 miljoen euro minder hard zijn gestegen dan in vergelijkbare gemeenten. Maar hoe doen de partners in NoordVeluwe dat? Wat zijn de leidende principes hierbij en wat zijn tips om data gestuurd in een regionaal netwerk te werken? Hieronder volgt het antwoord op deze vragen. 

Hoe het begon 

In 2015 staken directies van het St Jansdal ziekenhuis te Harderwijk, huisartsenzorggroep Medicamus en de Zorggroep Noord West Veluwe de koppen bij elkaar om de toenemende druk op de zorg voor kwetsbare thuiswonende ouderen in goede banen te leiden. Gedreven door het geloof in de kracht van samenwerking werden al snel meerdere organisaties betrokken en de ambities van het netwerk verbreed.  

Anno 2024 staat GezondVeluwe voor een professionele en volwassen netwerkorganisatie die met vertrouwen samenwerkt en elkaars kwaliteiten benut. Naast de drie initiatiefnemers maken ook de Coöperatieve Apotheken NWV, Paramedische zorggroep FleGel, Icare, GGZ Centraal, Zorgbelanginclusief, de zeven Veluwse gemeenten met welzijnsorganisaties, GGD Noord Oost Gelderland en Zilveren Kruis deel uit van GezondVeluwe. Het netwerk werkt samen aan de het verbeteren van de zorg en ondersteuning voor kwetsbare ouderen, psychische kwetsbaarheid, chronische aandoeningen en inwoners met een lagere kans op een goede gezondheid. Een netwerkteam met adviseurs van Raedelijn begeleidt en coördineert het netwerk in verschillende rollen, zoals netwerkcoördinator (DS), transformatieleider en informatiemanager (MC). 

Hoe we het doen  

GezondVeluwe werkt samen vanuit de volgende principes:  

• Het inwoner-/patiënten perspectief is leidend. Voor de samenwerking betekent dit dat op alle niveaus een vertegenwoordiging van de inwoners/patiënten aan tafel zit.  
• We werken populatiegericht en sturen op meer gezondheid, betere ervaren kwaliteit van leven, zorg en doelmatigheid. Ook streven we naar een betere samenwerking tussen professionals. Tezamen noemen we dit de Quadruple Aim.  
• We werken samen op zowel bestuurlijk, management als uitvoerend (professional) niveau.  
• Wij verbinden zorg en sociaal domein en denken in oplossingen en niet in problemen.  
• We werken datagestuurd en monitoren wat we doen (projectvoortgang) en welke merkbare resultaten dat oplevert op populatieniveau (uitkomst). Hiervoor hebben we als hulpmiddel een online dashboard ingericht met zowel kwantitatieve als kwalitatieve data. 

Door deze gedragen principes met gezamenlijke verantwoordelijkheid na te leven, weten we met GezondVeluwe onze ambities waar te maken. 

Hoe organiseer je data gestuurd werken binnen een netwerk?  

Vanaf 2016 monitoren wij voor de integrale ouderenzorg de projectvoortgang en resultaten die dat op populatieniveau oplevert. Inmiddels is de monitoring uitgebreid naar alle samenwerkingsthema’s binnen GezondVeluwe. Hiervoor hebben we online dashboard ingericht, waarin we gebruik maken van zowel openbare databronnen als managementinformatie van de organisaties in GezondVeluwe.  

Uitgangspunten bij het dashboard zijn: 

• We geven een grafisch beeld van de beweging/trends van de betreffende deelpopulatie (ouderen, inwoners met psychische kwetsbaarheid, etc) met een kleine selectie uitkomstindicatoren op basis van de Quadruple Aim. Deze indicatoren passen bij de strategische doelen.  
• We volgen de procesvoortgang op projectniveau, deze projecten dragen bij aan de doelen die wij op populatieniveau hebben. 
• We halen het inwonersperspectief met ervaringsdeskundigen en door Zorgbelanginclusief op met behulp van instrumenten zoals focusgroepen en verhalen vertellen. 
• We koppelen per kwartaal op hoofdlijnen met vragen en inzichten terug in diverse gremia. 
• Het online dashboard Gezond Veluwe (het regionale dataplatform) is met login beschikbaar. Ter ondersteuning van de beweging, als input voor storytelling en inspiratie voor management en bestuur.  
• We halen de data-extractie geanonimiseerd op uit bestaande bronnen van de aangesloten organisaties op inwoner groepsniveau (conform overeengekomen dataprotocol). 
• Er is geen extra registratielast voor de professionals. 

Het is belangrijk om de verzamelde data te vertalen naar informatie, door middel van gezamenlijke duiding van betrokken managers, professionals en de informatiemanager. Laatstgenoemde (MC) is in het netwerk de spin in het web op het gebied van data gestuurd werken. Hij vertaalt de verzamelde informatie binnen de coalities naar kennis, begeleidt structureel leer- en evaluatiesessies met professionals over de duiding van de inzichten binnen de diverse gremia en communiceert met visuals/artikelen (storytelling) over de merkbare effecten. Data gestuurd werken is natuurlijk geen doel op zich. Het is de manier om de beweging in de regio zichtbaar te maken, te verantwoorden en te laten inspireren. Het verbindt bestuurders en professionals en het maakt hen gezamenlijk eigenaar van de successen die het data gestuurd werken zichtbaar maakt. 

Zorgkosten in NoordVeluwe stegen minder hard dan elders 

In 2022 vond een specifiek onderzoek plaats naar de ontwikkeling van de zorgkosten in de gemeenten die samenwerken binnen GezondVeluwe ten opzichte van referentiegemeenten. Hiervoor hebben we de Vektis openbare zorgkosten data gebruikt. Dit liet zien dat GezondVeluwe met succes zorg van ziekenhuis (tweede lijn) naar huisarts en wijkverpleging (eerste lijn) verschuift en dat de zorgkosten 5 miljoen euro minder hard zijn gestegen dan in de referentiegemeenten, over de periode 2015-2019. Klik hier voor de volledige publicatie. In 2023 hebben we het doelmatigheidsonderzoek geactualiseerd. Wederom blijkt dat netwerksamenwerking voor integrale ouderenzorg loont. De succesfactoren die hebben bijgedragen aan deze doelmatigheid zijn het vertrouwen, de integraliteit en het samenspel in de gedeelde ambities het netwerk. Het beleid op de Noordwest Veluwe om te focussen op langer zelfstandig thuis wonen en meer inzet in de eerste lijn (huisartsen/wijkverpleging) met een integrale aanpak, werkt en leidt tot minder druk en verwijzing naar het ziekenhuis.  

Gezondheid en tevredenheid van professionals en inwoners ontwikkelen zich gunstig 

Naast de verbetering van doelmatigheid zijn ook successen op de andere ‘aims’ bereikt. Onderstaande schema toont gunstige ontwikkeling aan vanaf 2015 op de aims werktevredenheid, ervaren kwaliteit van zorg, ZVW-kosten per 75-plusser en ervaren gezondheid.  

Om bovenstaande positieve effecten op de Quadruple Aim voor de populatie ouderen 75+ te realiseren, waren goede domein overstijgende samenwerking en monitoring daarvan randvoorwaardelijk en noodzakelijk. De invulling van samenwerking en monitoring in GezondVeluwe staat hieronder in de vorm van tips aan de lezer die ook beide tegelijk wil ontwikkelen. 

Tips voor data gestuurd werken en monitoring in netwerksamenwerking 

• Zorg dat het data gestuurd werken een hulpmiddel is en als essentiële bouwsteen in netwerksamenwerking en transformatie wordt gezien. Positioneer het niet als instrumenteel doel op zich. Klik hier als je een regiobeeld meer wilt laten zijn dan een regio-in-getallen.  
• Start bij de start van samenwerking op een thema met wat je wil bereiken. Vertaal dit naar een kleine set behapbare uitkomstindicatoren en maak het concreet en toepasbaar. Start niet bij de data zelf en wat er allemaal beschikbaar is. Hanteer als motto “minder is meer”. 
• Wij zien het aanjagen en doorontwikkelen van het netwerk ook als essentieel onderdeel van de monitoring. Zonder goede samenwerking in onze ogen geen impact. Organiseer dit als onderdeel van het netwerkteam. 
• Gebruik vooral ook proces-/voortgangsinformatie en narratieven om de beweging te volgen. Dit is randvoorwaardelijk om uiteindelijk effect op de Quadruple Aim doelen te zien. En vertaal dit naar overzichtelijke visuals om te enthousiasmeren. Zie samenvatting regioplan NoordVeluwe en Zeewolde. 
• Het hebben van een dashboard of platform is van meerwaarde maar niet zaligmakend. Focus de tijd en energie in de vertaling naar informatie, storytelling, duiding met professionals en er structureel van te leren en verbeteren. Het verzamelen van de data, onderhoud dashboard kost in onze aanpak slechts 20% van de tijd. 
• Data gestuurd werken en het laten zien van impact vraagt tijd (enkele jaren) , een veranderaanpak en skills, doorzetting en bovenal vertrouwen.  
• Positioneer het thema monitoring altijd integraal als onderdeel van een netwerkteam met adviseurs die ook met de inhoudelijke vraagstukken bezig zijn.  

In de bijlage geven wij schematisch aan hoe monitoring plaatsvindt per thema. 

Actualiteit van het IZA 

Net als andere regio’s heeft het afgelopen jaar ook op de Noordwest Veluwe in het teken gestaan van het realiseren van een regiobeeld en regioplan. Bij het opstellen van het Regiobeeld konden we putten uit het regiobeeld dat bij aanvang van GezondVeluwe is opgesteld. En voor wat het proces om te komen tot een gezamenlijk gedragen Regioplan is gebruik gemaakt van de bestaande samenwerking (bestuurlijk platform, kerngroepen, projectgroepen etc). Het resultaat is een routekaart die laat zien dat de huidige focus binnen Gezond Veluwe op ouderen en chronisch zieken, mentale gezondheid en gezondheidsverschillen blijft bestaan en wordt doorontwikkeld. In 2024 wordt bekeken of en hoe GezondVeluwe de thema’s menselijk kapitaal en digitalisering kan oppakken. 

Over de auteurs 

Mark Callaars (1971) haalde zijn master Organisatie en management aan de Tilburg University. Hij loopt al 25 jaar mee in het zorgveld. Hij is onder andere projectmanager en controller bij Agis geweest. Is onderdeel van het Programma Grote Steden van Agis en betrokken bij de start van verschillende wijkgerichte samenwerkingsverbanden in de stad Utrecht en Amsterdam. Bij zijn vorige werkgever Zilveren Kruis werkte hij als consultant aan trajecten op basis van datagedreven analyses waaronder de ontwikkeling van regio-analyse en benchmarks. 

Momenteel werkt hij bij Raedelijn en is vanaf de start van het netwerk GezondVeluwe in 2016 onderdeel van het netwerkteam GezondVeluwe en verantwoordelijk voor het data gestuurd werken en de monitoring. Bereikbaar via mcallaars@raedelijn.nl.  

Denise Seelen (1968) heeft haar studie arbeids- en organisatiepsychologie (Radboud Universiteit) aangevuld met diverse opleidingen op het gebied van advies- organisatie- en veranderkunde. Haar werkende leven speelt zich af in de gezondheidszorg. Zij vervulde diverse beleids- en adviesfuncties in een ziekenhuis, bij een ouderenzorgadviesbureau en verschillende zorgsamenwerkingsverbanden. Momenteel werkt Denise als strategisch adviseur bij Raedelijn, gespecialiseerd in domeinoverstijgende netwerksamenwerking in de zorg. Zij is vanaf 2018 betrokken bij GezondVeluwe, in de rol van netwerkcoördinator. Contact: dseelen@raedelijn.nl 

Zoektermen op internet: 

Marc Callaars, Denise Seelen, data gestuurd, netwerk, GezondVeluwe, netwerksamenwerking, monitoring, dashboard. beleidsontwikkeling, Raedelijn

Bijlage: Schematische weergave van de monitoring per thema van samenwerking: